تعاملات ایران و روسیه در حوزه علم و فناوری با سفر معاون علمی فناوری رئیس جمهور به مسکو وارد فاز جدیدی شد که هوافضا، نانو فناوری و تبادل استاد و دانشجو اهم این همکاری‌ها خواهد بود.

به گزارش خبرنگار مهر، آهنگ توسعه همکاری های دو کشور ایران و روسیه در بخش های علمی و فناوری های پیشرفته به جریان افتاده و به نظر می رسد مناسبات بین المللی راه را برای گسترش همکاریهای علمی ایران و روسیه باز کرده است. در این زمینه سفر معاون رئیس جمهور به روسیه و بازدید از نمایشگاه هوافضای ماکس این کشور که منتج به دیدار با ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه شد، فصل جدیدی از مناسبات علمی فناوری پیش روی تهران و مسکو گشود.

«ماکس ۲۰۱۵» زمینه تعامل مجدد ایران و روسیه را رقم زد

معاون علمی و فناوری رئیس جمهور اوایل این ماه عازم روسیه شد تا علاوه بر دید و بازدید با مقامات بلندپایه این کشور، بازدیدی از نمایشگاه هوافضای «ماکس ۲۰۱۵» نیز داشته باشد؛ شواهد نشان می دهد که سفر سورنا ستاری زمینه های بهره برداری دو کشور از تجربیات و توانمندی‌ها در حوزه فناوری های پیشرفته و فوق پیشرفته را بیش از گذشته فراهم کرده است.

در ماکس ۲۰۱۵ بیش از ۴۰ شرکت فناوری ایرانی در عرصه هوافضا دستاوردهای خود را به نمایش گذاشتند که از جمله آنها می توان به ماکت ماهواره‌برهای سفیر و سیمرغ، ماهواره‌های رصد، فجر و طلوع، و نمونه اصلی بخش بازگشتی راکت کاوشگر اشاره کرد؛ در مراسم افتتاحیه این نمایشگاه، ستاری با ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری فدراسیون روسیه ملاقات کرد.

دیدار با «دیمیتری راگوزین» معاون نخست وزیر روسیه و «دنیس مانتوروف» وزیر صنایع روسیه، «آندری فوروسنکو» دستیار علمی رئیس جمهوری و «کاماروف» رئیس آژانس فضایی روسیه از دیگر رویدادهای سفر معاون علمی رئیس جمهوری کشورمان بود که با هدف گسترش همکاری‌های علمی و فناوری بین دو کشور انجام شد؛ در جریان این ملاقاتها، نخستین کمیته علم و فناوری میان دو کشور با هدف مدیریت روابط و همکاریهای ایران و روسیه تشکیل شد و علاوه بر اعلام اولویتهای همکاری در نخستین جلسه آن، تفاهمنامه های همکاری نیز به امضا رسید.

در حاشیه سفر معاون رئیس جمهور، همکاری ایران و روسیه در حوزه بومی سازی ساخت هواپیما، ارتقا سامانه های دفاعی و فضایی، ماهواره ها و موشک های ماهواره بر که چندی بود مسکوت مانده  بود بار دیگر مطرح شد؛ در همین حال با انعقاد تفاهم نامه میان صندوق حمایت از پژوهشگران ایران با بنیاد علم روسیه، مقرر شد پروژه های مشترک پژوهشی در حوزه های میان رشته ای و ابر علمی مانند تحقیقات در حوزه قطب جنوب و دریای خزر انجام پذیرد و موضوع تبادل استاد و دانشجو در قالب پروژه های مشترک پژوهشی نیز دنبال شود.

از طرفی روسیه خواهان سرمایه گذاری در زمینه نانو داروهای ایرانی شد که در این زمینه نیز با ستاد ویژه توسعه فناوری نانو معاونت علمی و فناوری مذاکراتی صورت گرفت.

اهمیت کمیته عالی همکاری های فناوری ایران و روسیه

علی مرتضی بیرنگ، مشاور امور بین الملل معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری درباره برخی جزئیات این سفر علمی به خبرنگار مهر گفت: در جریان این سفر، تفاهم نامه های همکاری میان دو کشور منعقد شد اما یکی از اتفاقات مهم، تشکیل کمیته عالی همکاری های فناوری بین ایران و روسیه بود که با هدف نظارت و راهبری پروژه های علمی میان دو کشور و نیز فراهم سازی بستر تعاملات علمی، وارد فاز عملیاتی شده است.

وی اهمیت تشکیل این کمیته را از آن جهت عنوان کرد که در راس آن معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری ایران و معاون نخست وزیر روسیه قرار دارند و با بیان اینکه در یک سال اخیر با هیات روسیه ای ارتباط  داشتیم، گفت: در این مدت توانستیم ۴۰ طرح در زمینه های فناوری نانو، بیو، درمان بیماری های صعب العلاج، تجهیزات پزشکی، هوا فضایی و علوم شناختی را تعریف کنیم.

گفته شده که اولین جلسه کمیته عالی همکاریهای فناوری ایران و روسیه با مروری بر پروژه های دو کشور در مسکو انجام گرفت و قرار است جلسه دوم آن با موضوع به قطعیت رساندن توافقات اولیه در تهران برگزار شود.

موضوع همکاریهای دو کشور ایران و روسیه در حوزه هوافضا سابقه چندین ساله دارد و سفر معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری به روسیه، شدت این همکاریها را رقم زد.

منوچهر منطقی، دبیر ستاد توسعه فناوری و صنایع دانش بنیان هوایی و هوانوردی که یکی از اعضای تیم ایرانی در این سفر بود، درباره جزئیات همکاریهای ایران و روسیه در زمینه هوا و فضا به مهر گفت: تا کنون توانسته ایم به طراحی هواپیما دست یابیم و اکنون نیاز است که به قابلیت های بالاتری در این زمینه برسیم از همین رو همکاری هایی بین الملل در این عرصه ضرورت پیدا می کند.

وی با بیان اینکه روسیه یکی از کشورهایی است که می توانیم از ظرفیتهایش در این زمینه استفاده کنیم، گفت: از این رو در این سفر همکاری و مشارکت با روسیه در حوزه هوایی کلید خورد. این مشارکت در بخش طراحی و  ساخت محصولات و در نهایت تولید محصول خواهد بود که امیدواریم در قالب این همکاری، محصولاتی نیز در زمینه هوافضا تولید شوند.

کارگروه پهپاد، هواپیما، هلی کوپتر و موتور تشکیل شد

منطقی با اشاره به زمان طولانی مذاکرات جهت تولید محصولات هوایی گفت: باید ابعاد کلی تولید محصول هوایی به صورت کامل مشخص شود و پس از آن اقدام به تولید مشترک کنیم. پیش از اینها زمینه همکاری با روسیه وجود داشت ولی با این سفر، بستر همکاری ها بیشتر شد؛ در همین حال تیمهای کاری میان دو کشور در قالب یک کارگروه برای تولید محصولات هوایی شکل گرفت که این کارگروه در ۴ حوزه پهپاد، هواپیما، هلی کوپتر و موتور به ارزیابی خواسته های دو کشور می پردازند تا روش کلی برای همکاری و تولید محصولات هوایی، تعیین شود.

کیفیت محصولات هوایی ایرانی افزایش می یابد

دبیر ستاد توسعه فناوری و صنایع دانش بنیان هوایی و هوانوردی، همکاری با روسیه را یک تحول بزرگ دانست و با بیان اینکه اولین خروجی این سفر تا آبان ماه مشخص می شود، اظهار داشت: زمانیکه یک ابر قدرت آمادگی دارد در حوزه هوایی با ایران پروژه های مشترکی را تعریف کند، اتفاق مهمی برای جامعه علمی و فناوری کشور رخ داده است.

وی با اشاره به تاثیر همکاری میان ایران و روسیه در کیفیت محصولات هوایی ایران گفت: همکاری ها با روسیه می تواند کیفیت و سرعت تولید محصولات هوایی در کشور را افزایش دهد؛ همچنین با ایجاد زیر ساختهای تولید محصولات هوایی توسط روسیه می توانیم به روش علمی از کارکرد محصول نهایی اطمینان حاصل کنیم و آن را به تولید انبوه برسانیم.

منطقی با بیان اینکه زیرساخت های طراحی آزمایشگاهی و تست های نهایی قوی، ایجاد بازار مشترک و نفوذ ما در بخش هوایی و هوانوردی از مزیتهای ارتباط با کشور روسیه خواهد بود، ادامه داد: همچنین می توانیم در راستای این همکاری ها با روسیه، در مرکز تعمیرات منطقه ای، علاوه بر تعمیر و نگهداری بالگردهای ایرانی، بالگردهای چندین کشور دیگر را نیز تعمیر و نگهداری کنیم.

روسیه خواستار ورود به تکنولوژی نانوداروی ایران

علاوه بر افزایش تعاملات در بخش هوافضا، همکاریهای دو کشور ایران و روسیه در زمینه نانو تکنولوژی نیز حایز اهمیت است به نحوی که در پایان این سفر، مقرر شد متولی توسعه فناوری نانو در روسیه «روس نانو» در زمینه سرمایه گذاری و توسعه فناوری نانو با ایران همکاری کند؛ البته روس ها پیش از سفر معاون علمی رئیس جمهور به روسیه، نماینده ای را به مدت ۱۰ روز به ایران فرستادند تا حوزه های مختلف تکنولوژی های ایران از جمله نانو را مورد ارزیابی قرار دهد.

سعید سرکار، دبیر ستاد ویژه توسعه فناوری نانو در معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری در این باره به خبرنگار مهر گفت: در حال حاضر «روس نانو» برخی تکنولوژی های حوزه نانو در ایران را انتخاب کرده است تا بدین واسطه بر روی آنها سرمایه گذاری کند.

وی با بیان اینکه روس نانو علاقمند و متمرکز برای سرمایه گذاری روی نانوداروهای ایرانی است، ادامه داد: همکاری های دو کشور در زمینه نانو آغاز شده که این همکاری می تواند به صورت متقابل باشد.

سرکار گفت: جشنواره و نمایشگاه نانو که در مهرماه برگزار می شود زمینه ای را فراهم می کند تا از این طریق هیات روس از نزدیک با فناوری های نانویی ایران آشناتر شود که در همان زمان نیز، قراردادها منعقد خواهد شد و جزئیات همکاری و تفاهم نامه ها اعلام می شود.

به گفته وی در حال حاضر زمینه همکاری در بخش نانو دارو در ۳ تا ۴ حوزه مشخص شده که بعد از توافقات، تعداد آنها افزایش می یابد.

پایگاه علمی تحقیقاتی قطب جنوب در ایران تاسیس می شود

یکی دیگر از اقداماتی که در سفر سورنا ستاری به روسیه انجام شد انعقاد تفاهم نامه صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران با بنیاد علم روسیه بود تا در این راستا فعالیت های تحقیقاتی در حوزه قطب جنوب شکل اجرایی به خود گیرد.

نصرت الله ضرغام، رئیس صندوق حمایت از پژوهشگران در خصوص جزئیات همکاری های ایران و روسیه در زمینه تبادل استاد و دانشجو به  خبرنگار مهر گفت: تفاهم نامه ای با بنیاد علم روسیه در سه محور تبادل استاد و دانشجو، تبادل اطلاعات علمی و حمایت از پروژه های مشترک پژوهشی منعقد کردیم و بنا داریم تحقیقاتی در حوزه قطب جنوب و دریای خزر را به صورت مشترک به نتیجه برسانیم.

وی بیان کرد: درحال حاضر ۲۴ کشور در منطقه قطب جنوب درحال فعالیت های علمی هستند که ایران نیز براساس تفاهم نامه منعقد شده با بنیاد علم روسیه می تواند در این زمینه فعالیت کند و در آینده در این منطقه پایگاه علمی و تحقیقاتی تاسیس کند.

ایران همپای هند و چین می شود

پرویز کرمی، دبیر ستاد توسعه فرهنگ علم، فناوری و اقتصاد دانش بنیان نیز درباره حواشی سفر معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری به خبرنگار مهر گفت: کشور روسیه تنها با سه کشور هند، چین و ایران کمیته عالی علمی و فناوری را تشکیل داده است. هند و چین دو کشور پیشرفته و ابر قدرت در این بخش محسوب می شوند که از لحاظ گردش مالی، علمی و فناوری وضعیت خوبی دارند و با تشکیل این کمیته، ایران نیز قرار است همپای این دو کشور در عرصه بین المللی حضور یابد.

وی افزود: در این سفر دبیر ستاد توسعه صنایع دانش بنیان هوایی و هوانوردی، دبیر ستاد توسعه فناوری نانو، نماینده ای از ستادهای سلول های بنیادی، علوم شناختی و بایو تکنولوژی، معاون فناوری، معاون تجاری سازی معاونت علمی و فناوری، رئیس صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران ( رئیس بنیاد علم ایران) به عنوان یک گروه کاری از ایران حضور داشتند و توافقاتی که توسط این گروه انجام شده را به کمیته عالی می فرستند تا بلافاصله جنبه اجرایی پیدا کنند.

کرمی با اشاره به اظهارات معاون علمی و فناوری مبنی بر اینکه «اگر قرار است اتفاق مشترکی در دوران پسا تحریم بین ایران و روسیه انجام بگیرد باید به دو نکته توجه کرد»، گفت: اگر روس ها خواهان ورود به بازار ایران هستند یا باید صراحتا پول و آورده مالی برای سرمایه گذاری مشترک داشته باشند و یا اینکه در جهت انتقال تکنولوژی قدم بردارند.

وی با اشاره به گزارش هایی که مبنی بر خرید هواپیمای جنگنده از روسیه توسط ایران منتشر شده بود، گفت: خرید هواپیمای جنگنده را رد می کنیم چرا که این ها مربوط به وزارت دفاع هستند و خارج از گفتگو های معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری بود.

سوپرجت ۱۰۰ موضوع گفتگو با نخست وزیر روسیه

دبیر ستاد توسعه فرهنگ علم، فناوری و اقتصاد دانش بنیان معاون علمی فناوری رئیس جمهور، با بیان اینکه عمده گفتگوهای معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری با معاون نخست وزیر روسیه درخصوص خرید هواپیمای مسافربری پیشرفته «سوچر جت ۱۰۰» بود، عنوان کرد: هواپیمای مسافربری «سوپر جت ۱۰۰» ساخت روسیه، هم اکنون در ایرلاین های اروپایی مورد استفاده قرار می گیرد که استفاده از این هواپیماها برای کشور ما نیز مناسب ارزیابی می شود.

وی با بیان اینکه درحال حاضر ۳ فروند از این هواپیما در یکی از ایرلاین های ایران وجود دارد، افزود: معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزیر و معاون نخست وزیر روسیه تاکید داشتند که ایرلاین های خصوصی کشور ما از این هواپیماها خرید کنند چون خرید توسط دولت صورت نمی گیرد.

فصل مشترک تعاملات علمی ایران در عرصه بین الملل

به نظر می رسد تعاملات علمی فناوری کشورمان در عرصه بین الملل وارد فصل جدیدی شده است که در این زمینه، همکاری علمی با روسیه پیشتاز این حرکت محسوب می شود.

به گفته مسئولان علم و فناوری کشور، هم اکنون کشورهای بسیاری خواستار همکاریهای مشترک در حوزه علم و فناوری با ایران هستند و اقدامات صورت گرفته از سوی کشور روسیه برای انجام طرح های مشترک و سرمایه گذاری در این طرح ها نمودی از این موضوع است.

شکی نیست که وجود ظرفیت های کشور در بخش علم و فناوری می تواند زمینه همکاری ایران با سایر کشورهای بزرگ دنیا در این عرصه را نیز رقم بزند.

میترا سعیدی کیا