نوشتار زیر بخشی از مطالبی است که در صفحه اینستاگرام محمدرضا رضایی، نویسنده و مروج دانش و فناوری فضایی ارائه شده است.

مشاوره تخصصی فضانوردی!

در چند ماه گذشته برخی از دوستان از من پرسیده بودند که چطوری می‌شه فضانورد بشیم؟ در این هفته می‌خوام در سلسله بحث‌هایی این موضوع رو موشکافی کنم که ببینیم ایرانی‌هایی که به فضانوردی علاقه‌مند هستند و دوست دارند به فضا سفر کنند، اصولا چه مسیری رو در پیش دارند.

امیدوارم این بحث بتونه به عزیزان (به‌خصوص نوجوانان) که واقعا دوست دارند به این موضوع به عنوان هدف نگاه کنند، مفید باشه.

این رو هم بگم که محتوای پست‌هایی که در روزهای آینده منتشر می‌کنم، نتیجه تحلیل‌ها و برداشت‌های شخصی من از رصد فعالیت‌های فضایی جهان و ایران در حال و آینده است.

ایستگاه فضایی یک نفر ...!

در قسمت اول از سریال در مسیر فضا می‌خوام یه سوال مهم ازتون بپرسم؛

شما به عنوان یه آدم عشق فضا دوست دارید به فضا سفر کنید و یا فضانورد بشید؟

منظور من از این سوال دقیقا شبیه این حالته که مثلا در یک پرواز به مقصد کیش دوست دارید به عنوان مسافر، یک سفر هوایی رو تجربه کنید و یا دلتون می‌خواد در تیم هدایت هواپیما حضور داشته باشید؟

درباره بحث فضانوردی هم ما دقیقا باید در ابتدا به این پرسش پاسخ بدیم. اگه گزینه اول یعنی سفر به فضا رو انتخاب کردید، یعنی شما می‌خواهید در زندگی‌تون یک بار تجربه سفر به فراسوی زمین رو حس کنید. درست مثل خیلی از آرزوهایی که ممکنه هر کدوم از ما داریم.

شاید آرزو ما این باشه که صاحب یک ویلای مجلل در ساحل دریایی آرام باشیم. الزاما برای رسیدن به چنین آرزویی نیازی نیست که ما بریم تو کار ساخت و ساز ویلا و چیزهایی شبیه به این. فقط کافیه به اندازه‌ای پس‌انداز کنیم که بتونیم یک روزی با بخشی از اون چنین ویلایی رو بخریم.

پس در این حالت تقریبا راه ساده و دشواری رو در پیش دارید؛ مثلا همین الان باید دستکم 40 میلیون دلار به آژانس فضایی روسیه بدید تا شما رو 10 روز ببره ایستگاه فضایی بین‌المللی. شبیه به کاری که خانم انوشه انصاری انجام داد. البته ایشون اون موقع 20 میلیون دلار پول داد!

یا حدود 250 هزار دلار بدید و دو سه سال دیگه با هوافضاپیماهای شرکت ویرجین گلکتیک سفر یه ساعته‌ای رو به ارتفاع 100 کیلومتری زمین (مرز بین فضا و زمین) داشته باشید.

برای حرکت به سمت هدف اول تقریبا پول حرف اول رو می‌زنه و البته آمادگی جسمانی شما هم باید در حد قابل قبولی باشه که مثلا بتونید شتاب‌هایی که به بدن شما در حین پرتاب و بازگشت وارد می‌شه رو تحمل کنید و بدن شما بتونه چند روز در شرایط بی‌وزنی به‌خوبی دوام بیاره!

بیشتر بخوانید:

انوشه انصاری، برنده جایزه پیشگامان فضا ۲۰۱۵ شد

رویای من برای ستارگان (کتاب زندگی‌نامه‌ی انوشه انصاری)

البته پیش‌بینی می‌شه در سال‌های آینده هزینه سفرهای فضایی به میزان قابل توجهی کاهش پیدا می‌کنه و با پیشرفت‌هایی که در ساخت فضاپیماها می‌شه، سطح استانداردهای جسمی برای سفر به فضا تا حدودی پایین میاد. این یعنی در آینده نه‌چندان دور انسان‌های پولدار می‌تونند به‌راحتی خرید بلیت هواپیما، بلیت سفر به فضا رو تهیه کنند و آخر هفته یه دلی از عزا در بیارند.

اما اگه شما ماجراجوتر از این حرفا هستید و دوست دارید یک فضانورد حرفه ای بشید، پس قسمت دوم سریال در مسیر فضا رو از دست ندید!

حالا شما بهم بگید دوست دارید جزء کدوم دسته باشید؟

فضانوردانِ دانشمند، فضانوردانِ مهندس، فضانوردانِ ...

به قسمت دوم سریال در مسیر فضا خوش آمدید!

برای فضانوردشدن حتما نباید خلبان بود یا دکتری هوافضا داشت. تا حالا ده‌ها نفر با تخصص‌هایی در زمینه علوم پایه، مهندسی، پزشکی و غیره به‌عنوان متخصص ماموریت در پروازهای فضایی سرنشین‌دار حضور داشتند.

اغلب این فضانوردان با توجه به فضاپیمایی که باهاش به فضا سفر کردند، الزاما نقش مستقیمی در هدایت فضاپیما نداشتند و تنها به عنوان یک سرنشین حرفه‌ای در فضاپیما حضور داشتند تا در مدت اقامت‌شون در فضا تحقیقات مختلفی رو در حیطه تخصصی‌شون به نتیجه برسونند.

مثلا والری پولیاکف پزشکی بود که در ایستگاه فضایی میر طولانی‌ترین اقامت یکسره انسان در فضا رو تجربه کرد و روی فیزیولوژی انسان در فضا تحقیقات زیادی انجام داد. یا آقای اشمیت زمین‌شناسی بود که در آخرین ماموریت آپولوها به ماه رفت و تونست نمونه‌های ارزشمندی از سنگ و خاک ماه رو جمع‌آوری کنه.

پس شما این امکان رو دارید که با هر تخصصی هدایت چند پروژه فضایی رو به‌دست بگیرید و به عنوان نماینده یک یا چند تیم تحقیقاتی به فضا سفر کنید. البته باید حضورتون در فضا از لحاظ علمی و اقتصادی توجیه داشته باشه. وگرنه همین الان ده‌‌ها پروژه تحقیقاتی در ایستگاه فضایی در حال انجامه که دانشمندان از زمین به کمک فضانوردان مستقر در فضا اون‌ها رو هدایت می‌کنند.

این نوشتار را از دست ندهید:

معرفی انیمیشن کوتاه «یک گام کوچک» / رویای فضانورد شدن لونا (+تماشا)

پس شاید در گام اول بهتر باشه در جستجوی راه‌هایی برای پیوستن به این پروژه‌های تحقیقاتی در سازمان‌های فضایی بزرگ جهان باشید.

تجربه نشون داده مسیر ایرانی‌ها برای ورود به سازمان فضایی اروپا نسبت به سایر ارگان‌های فضایی جهان هموارتر باشه. مهم اینه شما بتونید در حیطه تخصصی خودتون مدارج بالای علمی رو طی کرده باشید و پژوهشگر ممتاز و خلاقی باشید.

البته باز هم تجربه ثابت کرده ایرانی‌ها برای فعالیت در حوزه‌های غیرمهندسی در سازمان‌های فضایی دیگر کشورها با محدودیت‌های کمتری روبرو هستند.

راستی رشته تحصیلی و زمینه تخصصی شما چیه؟

راه فضانوردی از هوانوردی می‌گذرد...

در سومین قسمت از سریال در مسیر فضا می‌خوام درباره این موضوع به شما توضیح بدم که اگه قراره جزء اون دسته از فضانوردان باشید که هدایت فضاپیما رو برعهده دارند، باید در ابتدا یک خلبان خبره باشید؛ اون هم خلبان جنگنده!

وظیفه هدایت فضاپیماهای سازمان‌ها و شرکت‌های فضایی در گذشته، حال و آینده همیشه برعهده افرادی بوده، هست و خواهد بود که پیشینه خلبانی داشته، دارند و خواهند داشت! (با ترکیب زمان افعال حال کردید؟!)

به همین دلیل اگه واقعا سودای اینو دارید که راننده فضاپیما بشید، دقیقا باید جهت زندگی، تحصیل و تخصص‌های خودتون رو به سمت خلبانی کج کنید. و الزاما نیازی نیست به سراغ هوافضا برید. چون هدف از تاسیس رشته‌هایی مثل هوافضا تربیت فضانورد یا خلبان نیست؛ بلکه قراره با تحصیل در این رشته‌ها بتونید در فرآیند طراحی و توسعه سامانه‌های فضایی وارد بشید.

 نوشتار مرتبط:

چگونه می‌توان فضانورد شد؟

در حال حاضر تنها شهروندان روسی، آمریکایی و چینی و در آینده نزدیک هندی و برخی کشورهای اروپایی این شانس رو دارند که در دوره‌های آموزشی برای هدایت فضاپیماها وارد بشند. اونهم نه شهروندان عادی؛ بلکه خلبانان نظامی یا افرادی که سوابق خلبانی درخشانی داشته باشند. فضاپیماست؛ شوخی که نیست!

مطمئن باشید اگر هم روزی ایران یک فضاپیمای سرنشین‌دار بسازه، اولویت انتخاب فضانوردان با خلبانان نیروی هوایی کشورمون خواهد بود.

نگاه واقع‌بینانه برای ایرانی‌هایی که علاقه‌مند هستند فضانورد بشند (حداقل طی یک دهه آینده) اینه که خیلی روی خلبانی فضاپیما حساب نکنند و به فکر این باشند در آینده به عنوان گردشگر فضایی یا سرنشین‌های حرفه‌ای در ماموریت‌های فضایی شرکت کنند.

اما اگه جزء این دسته افراد هستید، حداقل در مسیر خلبانی قدم بگذارید تا اندکی میل به فضانوردی خودتون رو ارضاء کنید. ساده‌ترین، کم‌خرج‌ترین و سهل‌الوصول‌ترین نوع خلبانی هم خلبانی هواپیماهای فوق سبک دو نفره است که در حال حاضر در مراکز آموزشی داخلی می‌شه در مدت کمتر از یک سال با هزینه‌ای نزدیک به 50 میلیون تومن سولو شد.

فضا یا فضا؟!

سریال در مسیر فضا به چهارمین قسمت خودش رسید و لطفا این قسمت رو با دقت بخونید؛ چون پشتوانه بحث این قسمت از مفاهیم پایه در تفکر استراتژیک ناشی می‌شه! چون اعتقاد دارم بخش مهمی از علل ناکامی‌های ما در رسیدن به اهداف و خواسته‌هامون (حالا هر چی می‌خواد باشه) به ضعف ما در تفکر استراتژیک بر می‌گرده. حالا تفکر استراتژیک چیه، برید در اینترنت همین کلیدواژه رو جستجو کنید.

اگه به فضا علاقه‌مندید و دوست دارید یه روز فضانورد بشید، لطفا و حتما دو مقوله «فضانوردی» و «ورود به حوزه علوم و فناوری فضایی» رو متفاوت ببینید.

بیایید فضاپیماها رو با اتوبوس‌های مسافربری مقایسه کنیم. نقش فضانورد خلبان و کمک خلبان در یک فضاپیما تقریبا شبیه شوفر و شاگرد شوفر در یه اتوبوس مسافربری هست.

برای این‌که شوفر اتوبوس بشیم باید مهارت‌های خاصی رو یاد بگیریم؛ اگرچه شوفر به‌خوبی بلده اتوبوسش چطوری کار می‌کنه و اگه وسط راه خراب شد، احتمالا می‌تونه تعمیرش کنه و یا وقتی قراره به تعمیرکار زنگ بزنه، به‌درستی می‌دونه باید چی به اون بگه تا راهنمایی بگیره!

اما برای طراحی، ساخت و حرکت اون اتوبوس در جاده‌ هزاران نفر به‌طور مستقیم و غیرمستقیم نقش دارند. از تیمی که اتوبوس رو طراحی کرده و ساخته و تا اون شرکت‌هایی که جاده‌ها رو احداث کردند و حتی افرادی که در ترمینال دارند برای فروش بلیت داد می‌زنند!

پس اگه قراره هدف شما «فضانوردی» باشه، بدونید مسیر سختی در پیش دارید؛ به‌طور مثال در آخرین فراخوان ناسا برای جذب فضانورد، از بین هجده‌هزار داوطلب واجد شرایط تنها هشت نفر تونستند به تیم نهایی فضانوردان وارد بشند. اما خب رسیدن به این هدف غیرممکن نیست. چون قبل از شما دستکم پانصد نفر به این هدف رسیدند.

ولی ورود به حوزه علوم و فناوری فضایی شرایطی به مراتب راحت‌تر داره و هر روز هم وضعیت بهتر از قبل می‌شه. چون در این حوزه به تخصص‌های زیادی نیاز هست. از من محمدرضا رضائی که در این زمینه به نویسندگی و ترویج مشغول هستم گرفته تا اون کسی که داره فضاپیما و ماهواره می‌سازه.

گواهینامه فضانوردی 100 هزار دلار ...!

این پنجمین قسمت از سریال در مسیر فضاست که می‌خوانید!

برای این‌که پای شما به فضا برسه باید به طور کلی یه دوره آموزشی چهار مرحله‌ای رو پشت سر بذارید.

مرحله اول: شما باید از لحاظ جسمی و روانی شرایط اولیه برای ورود به دوره‌های آموزشی رو داشته باشید. این‌ها رو در یک پست جداگانه مفصل درباره‌اش صحبت می‌کنم. چیزهایی مثل نداشتن مشکل استخون‌بندی، اندام سالم، سلامت روانی و غیره.

مرحله دوم: اگه از گزینش‌های مرحله اول سربلند بیرون اومدید، به مرحله آموزش‌های عمومی وارد می‌شید که معمولا نزدیک به دو سال طول می‌کشه. در این دوره شما با مباحث تئوری و عملی زیادی برای فضانوردی آشنا شده و تحت آموزش‌ها و آزمون‌های جسمی و روانی مختلفی قرار می‌گیرید. در صورت موفقیت شما در این مرحله به شما گواهینامه فضانوردی اعطاء می‌شه و با اون می‌تونید برید و برای دوستاتون تعریف کنید که چقدر آدم شاخی هستید!

مرحله سوم: این مرحله به آموزش‌های اختصاصی فضانوردی که شامل کار با ابزارهای پیشرفته فضاپیماها، ایستگاه فضایی و غیره هست، مربوط می‌شه. بسته به نوع آموزش‌ها ممکنه این مرحله هم نزدیک به دو سال طول بکشه و بعد از اون می‌تونید به جرگه فضانوردان وارد بشید. بعد از مرحله سوم باید همیشه آماده باشید تا یه ماموریتی به پست‌تون بخوره که به فضا برید. مدت انتظار از چند ماه تا چند سال می‌تونه متغیر باشه!

مرحله چهارم: اگه ماموریت بهتون خورد، با توجه به نوع اون باید در یک دوره آموزشی ویژه برای ماموریتی خاص آموزش‌هایی رو طی کنید. شاید ماموریت شما تعمیر یه ماهواره در مدار باشه که برای تعمیر اون لازمه کاملا آماده باشید و تمرین کنید و اگه از تمرینات سربلند بیرون اومدید در لیست انتظار برای اعزام به فضا قرار می‌گیرید.

واقعیت اینه همین الان شما به عنوان یک ایرانی می‌تونید به آژانس فضایی روسیه مبلغ 100 هزار دلار بپردازید تا در صورتی که واجد شرایط هستید، مرحله دوم آموزش‌های فضانوردی رو طی کنید و گواهینامه فضانوردی دریافت کنید. اما این سازمان تعهدی به شما نمی‌ده که وارد مراحل بعدی آموزش‌ها بشید.

تا جایی که می دونم سازمان‌های فضایی دیگه در حال حاضر چنین امکانی رو ندارند!

ادامه دارد...

منبع: صفحه اینستاگرام محمدرضا رضایی، نویسنده و مروج دانش و فناوری فضایی (@rezaei_mohammadreza)