در تاریخ معاصر ایران، زنان همواره نقش پررنگی در عرصه‌های علمی، فرهنگی و اجتماعی ایفا کرده‌اند. یکی از برجسته‌ترین نمودهای این حضور، نقش‌آفرینی زنان ایرانی در حوزه فضا و علوم فضایی است. هرچند تعداد آن‌ها معدود است، اما تأثیر و الهام‌بخشی‌شان بسیار چشمگیر بوده است. از انوشه انصاری تا یاسمین مقبلی، این زنان توانسته‌اند نام ایران را در میان ستارگان ثبت کنند.

انوشه انصاری: پیشگام سفر ایرانیان به فضا

انوشه انصاری، کارآفرین و مهندس ایرانی-آمریکایی، در سال ۲۰۰۶ میلادی به عنوان نخستین زن گردشگر فضایی جهان و اولین ایرانی که به فضا سفر کرد، شناخته شد. او سوار بر فضاپیمای سایوز TMA-9 از پایگاه فضایی بایکونور به ایستگاه فضایی بین‌المللی (ISS) رفت و حدود ده روز در مدار زمین به انجام آزمایش‌های علمی پرداخت.

در این رابطه بخوانید: زنان فضانورد پیشگام

سفر انوشه انصاری نه تنها یک دستاورد فنی، بلکه پیام روشنی برای جوانان به‌ویژه دختران ایرانی داشت: «رویاهای بزرگ داشته باشید، چون ممکن است روزی آن‌ها را لمس کنید.» انوشه همچنین در طول سفر خود به فضا، پیام‌هایی الهام‌بخش برای جهانیان و علاقه‌مندان به علم و فناوری ارسال کرد.

همچنین بخوانید: رویای من برای ستارگان (کتاب زندگی‌نامه‌ی انوشه انصاری)

یاسمین مقبلی: نماینده نسل نوین فضانوردان ایرانی‌تبار

در ادامه این مسیر پرافتخار، یاسمین مقبلی – مهندس، خلبان آزمایشی و فضانورد ناسا – دومین زن ایرانی‌تباری است که به فضا سفر کرد. او در سال ۲۰۲۳ میلادی، به عنوان فرمانده مأموریت سرنشین‌دار کرو 7 (Crew-7) به ایستگاه فضایی بین‌المللی اعزام شد. این مأموریت با همکاری ناسا و شرکت اسپیس‌ایکس‌ انجام شد و یاسمین به‌عنوان فرمانده، نقش کلیدی در هدایت مأموریت ایفا کرد.

در این رابطه: چهار فضانورد کرو-۷ با فرماندهی یاسمین مقبلی راهی فضا شدند

یاسمین مقبلی که در آمریکا از والدینی ایرانی متولد شده، تحصیلات خود را در رشته مهندسی هوافضا در مؤسسه فناوری ماساچوست (MIT) و دوره‌های نظامی را در نیروی دریایی ایالات متحده گذراند. او با بیش از ۱۵۰ پرواز آزمایشی و تجربه در پرواز با جنگنده‌ها، یکی از آماده‌ترین فضانوردان نسل جدید ناسا محسوب می‌شود.

مقبلی پیش از پرتاب به فضا بارها بر افتخار ریشه ایرانی‌اش تأکید کرده و در مصاحبه‌های خود به زبان فارسی از امید خود برای الهام‌بخش بودن برای دختران ایرانی سخن گفته است.

نقش زنان ایرانی در صنعت فضایی

حضور زنان ایرانی تنها به سفرهای فضایی محدود نمی‌شود. صدها زن ایرانی در داخل و خارج از کشور در حوزه‌هایی چون طراحی ماهواره‌ها، پژوهش‌های نجومی، فیزیک فضا، مهندسی پرتابگرها و آموزش علوم فضایی فعال هستند. حضور پررنگ آنان در دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی، شرکت‌های دانش‌بنیان و برنامه‌های بین‌المللی، نشان‌دهنده ظرفیت عظیم علمی جامعه زنان ایرانی است.

در این رابطه: انوشه انصاری، برنده جایزه پیشگامان فضا شد

الهام‌بخش فردا

انوشه انصاری و یاسمین مقبلی، با مسیرهایی متفاوت اما هدفی مشترک، به جهان نشان دادند که زنان ایرانی می‌توانند با اراده، دانش و پشتکار به بلندترین قله‌ها دست یابند. آن‌ها الهام‌بخش نسلی هستند که دیگر فضا را دست‌نیافتنی نمی‌بیند، بلکه آن را افقی قابل دستیابی می‌داند.

سخن پایانی

زنان ایرانی با عبور از مرزهای سنت و محدودیت، اکنون مرزهای زمین را نیز پشت سر گذاشته‌اند. حضور انوشه انصاری و یاسمین مقبلی در فضا، نه تنها افتخاری برای ایران بلکه پیام‌آور امید برای تمامی زنانی است که در آرزوی لمس ستارگان‌اند. بی‌تردید آینده فضا، بیش از گذشته، صحنه درخشش زنان ایرانی خواهد بود.

در ادامه بشنوید: پادکست «راز چراغ» به مناسبت «هفته جهانی فضا» و سالگرد ماموریت انوشه انصاری