با رشد بی‌سابقه فناوری‌های هوش مصنوعی و نیاز فزاینده به پردازش‌های سنگین، دیتاسنترها یا مراکز داده سنتی روی زمین با چالش‌های متعددی مواجه شده‌اند؛ از جمله مصرف بالای انرژی، نیاز به خنک‌سازی پیچیده و محدودیت‌های زیست‌محیطی. در پاسخ به این چالش‌ها، ایده استقرار مراکز داده در فضا به عنوان راه‌حلی نوین مطرح شده است.

مزایای مراکز داده فضایی

• دسترسی مداوم به انرژی خورشیدی: در مدار زمین، تابش خورشید به‌صورت ۲۴ ساعته در دسترس است، که امکان تأمین انرژی پایدار و پاک را برای مراکز داده فراهم می‌کند.
• خنک‌سازی طبیعی: خلأ فضا امکان دفع حرارت به‌صورت طبیعی را فراهم می‌سازد، که نیاز به سیستم‌های خنک‌سازی پیچیده و پرمصرف را کاهش می‌دهد.
• کاهش اثرات زیست‌محیطی: با انتقال مراکز داده به فضا، مصرف آب و برق در زمین کاهش یافته و اثرات زیست‌محیطی مرتبط با ساخت و نگهداری این مراکز به حداقل می‌رسد.
• افزایش امنیت و پایداری: مراکز داده فضایی از خطرات طبیعی مانند زلزله، سیل و آتش‌سوزی در امان هستند و امنیت داده‌ها را افزایش می‌دهند.

پروژه‌های پیشرو در این حوزه

• استارکلاد (Starcloud): این شرکت با هدف استقرار مراکز داده در مدار زمین، در حال توسعه ماهواره‌هایی با پردازنده‌های گرافیکی قدرتمند است. اولین ماهواره آزمایشی آن‌ها قرار است در سال ۲۰۲۵ به فضا پرتاب شود.

• لون‌استار دیتا هلدینگز (Lonestar Data Holdings): این شرکت برنامه‌ریزی کرده است تا اولین مرکز داده فیزیکی را بر روی سطح ماه مستقر کند. این مرکز با استفاده از انرژی خورشیدی و سیستم‌های خنک‌سازی طبیعی، خدمات پشتیبان‌گیری داده‌ها را ارائه خواهد داد.

• اکسیوم اسپیس (Axiom Space): این شرکت در حال توسعه یک ایستگاه فضایی تجاری است که شامل مراکز داده مداری خواهد بود. این ایستگاه با استفاده از لینک‌های نوری بین‌ماهواره‌ای، امکان انتقال داده با سرعت بالا را فراهم می‌کند.

• کی‌پی لبز (KP Labs): در اروپا، این شرکت با همکاری آژانس فضایی اروپا، در حال توسعه سیستم‌های پردازش داده در مدار است که امکان تحلیل داده‌ها به‌صورت بلادرنگ را فراهم می‌سازد.

چالش‌ها و ملاحظات

با وجود مزایای فراوان، استقرار مراکز داده در فضا با چالش‌هایی نیز همراه است:

• هزینه‌های پرتاب و نگهداری: پرتاب تجهیزات به فضا و نگهداری آن‌ها هزینه‌بر است و نیاز به فناوری‌های پیشرفته دارد.
• محدودیت‌های فنی: توسعه سخت‌افزارهایی که بتوانند در شرایط سخت فضایی عمل کنند، نیازمند تحقیقات و توسعه گسترده است.
• مسائل قانونی و مقرراتی: استقرار تجهیزات در فضا نیازمند رعایت قوانین بین‌المللی و همکاری با سازمان‌های فضایی مختلف است.

نتیجه‌گیری

استقرار مراکز داده در فضا، افقی نوین برای پردازش‌های پیشرفته هوش مصنوعی و ذخیره‌سازی داده‌ها فراهم می‌سازد. با پیشرفت فناوری و کاهش هزینه‌های مرتبط، انتظار می‌رود که در آینده‌ای نزدیک، شاهد گسترش این مراکز در مدار زمین و حتی سطح ماه باشیم. این تحول می‌تواند نقش مهمی در توسعه پایدار فناوری‌های دیجیتال و کاهش اثرات زیست‌محیطی ایفا کند.

در ادامه بخوانید: ۱۰ پیش‌بینی صنعت فضایی تا سال ۲۰۳۰