در برنامه این ماه به مأموریتی می پردازیم که سعی دارد پاسخی برای یکی از سخت ترین پرسش ها پیدا کند: آیا حیات بر سطح مریخ وجود دارد یا اصلا وجود داشته است؟

فرود روی مریخ و جستجوی حیات بر روی سطح آن یک چالش بزرگ علمی و فنی است.

فرود روی مریخ و جستجوی حیات بر روی سطح آن یک چالش بزرگ علمی و فنی است. «مائوریتزیو کاپوانو» و«ریچارد بِسودو» برای بزرگترین پروازِ مأموریتی جهان به سوی سیّاره سرخ روزشماری می کنند.

آنها بخشی از گروه عظیمِ پشتیبانی از اگزومارس (ExoMars) هستند که یک برنامه مشترک فضایی از سوی آژانس های فضایی اروپا و روسیه برای جستجوی حیات در مریخ است.

«مائوریتزیو کاپوانو»، مدیر برنامه اگزومارس ۲۰۱۶ می گوید: «اگزومارس ۲۰۱۶، سال بعد روی سیّاره سرخ خواهد نشست. بخش تحتانی سفینه وارد مدار مریخ می شود و صفحات خورشیدی خود را باز می کند تا انرژی خورشیدی را جذب کند، قسمت فوقانی سفینه هم بخشی است که مستقیماً و به شکل کاملاً خودکار بر سطح مریخ فرود می آید. شکلِ این کاوشگر هم شما را به یاد سفینه ها و یا بشقاب پرنده ها می اندازد، برای اینکه شکل آیرودینامیکِ این شیء، بهترین شکل ممکن برای کنترل ورود آن به جو مریخ است.»

پروژه اگزومارس شامل دو مأموریت است: مأموریت اول در سال ۲۰۱۶ و مأموریت دوم در ۲۰۱۸ میلادی انجام خواهد شد. این سفینه برنامه آزمایشی فشرده ای را در تالس آلنیا اسپیس (ThalesAleniaSpace) واقع در فرانسه پیش رو دارد و این به آن دلیل است که این سفینه تنها یک فرصت محدود برای پرواز و رسیدن به هدفش دارد. برای رسیدن به مریخ باید منتظر تقارن درست زمین و مریخ شد و مدارِ هر دو سیاره را در نظر داشت. تقارن های مناسب برای چنین سفری، فقط هر بیست و شش ماه یکبار روی می دهند.»

این سفینه به محض رسیدن به مریخ دو نیمه می شود. ماهواره آن در مدار می ماند و نیمه دیگر آن به سمت سطح سیاره می رود. سازمان فضایی اروپا امیدوار است که این محفظه آزمایشی بتواند نخستین فرود کنترل شده اروپا روی مریخ را انجام دهد. پیش از این کاوشگر بیگلِ دو بر سطح مریخ فرود آمد اما هرگز پیامی مخابره نکرد و گم شد.

اگزومارس اطلاعاتی حیاتی را مخابره خواهد کرد. یعنی نخست نشان خواهد داد که کاوشگر چطور فرود آمده است و دوم آنکه گردنده آن مانند یک بینیِ بزرگ در مدار مریخ عمل می کند، و جو این سیّاره را به دنبال نشانه ای از گاز متان، بو می کشد.

مریخ نورد اگزومارس در سال ۲۰۱۸ به فضا فرستاده خواهد شد. خورخه واگو که یکی از دانشمندانِ پروژه اگزومارس در مرکز فضایی اروپا است می گوید: «اگزومارسِ ۲۰۱۸ واقعاً فصل تازه ای را در اکتشافات مریخ باز خواهد کرد. برای اولین بار به سراغ بعدِ سوم که عمق باشد می رویم، خیلی مهم است، برای اینکه بیشترین شانس یافتن آثار وجودِ حیات در گذشته، در عمق خاک است.»

فرستادن یک ماشین برای حفاری در مریخ دشوار است. اولین مانع، بزرگترین مانع است یعنی: یک فرود ایمن. بعد، سطح نوردِ اگزومارس باید راه خودش را پیدا کند. هدف سطح نورد آن است که جایی میان تپه های مریخ و دشت های هموار آن فرود بیاید. سطح نورد به سراغ مناطقی می رود که باید در آنها، آب زیر سطح سیاره باشد و بعد از آن تا عمق دو متری حفاری می کند.

مریخ نورد ناسا با عنوان «کیوریاسیتی» قابل سکونت بودن مریخ را تأیید کرده است. بنابراین اگزومارس به دنبال شواهدی از وجود میکروبها و ردپای مولکولهای ارگانیک خواهد بود.

از آنجا که خود میکروبها بسیار کوچکتر از آن هستند که دیده شوند، و در این مأموریت میکروسکوپ بزرگ وجود ندارد، بنابراین دانشمندان به بررسی آثار آنها بر روی سطوح دیگر می گردند. توده های موجودات زنده بر ساختار سنگها تأثیر می گذارند و آنان می توانند این تأثیرها را مشاهده کنند. مولکولهای ارگانیک که به نوعی، مواد سازنده سلولها هستند، می توانند دیگر نشانه حیات باشند.

مریخ نورد اگزومارس همچنین می تواند هر نوع حیات حاضر را بر روی سطح مریخ تشخیص دهد.

اما آیا متخصصان اگزومارس واقعاً فکر می کنند که حیات بر روی مریخ وجود دارد؟ بیشتر آنان بر این باورند که شکلی از حیات در مریخ وجود داشته است.

پیترو باگلیونی می گوید: «البته این سوالی است که جوابش یکصد میلیون دلار هزینه دارد. من معتقدم که حیات در سطح مریخ وجود داشته است.» در پایان این دهه میلادی اگزومارس پاسخی برای این پرسش پیدا خواهد کرد.

منبع: یورونیوز