مخازن سوخت (Fuel Tanks) به کار رفته در هواپیما از دیدگاه تعداد و ساختمان متفاوت هستند ولی همه‌ی آنها در هر هواپیما به هم وصل می‌باشند که در بعضی هواپیماها همانند کنکورد برای حفظ تعادل سوخت را از مخزنی به مخزن دیگر می‌فرستادند.

مخازن سوختی که عمدتا در هواپیما کاربرد دارد عبارتند از:

مخازن یکپارچه و اصلی (Integral Tanks)

این مخازن بخشی از ساختمان بدنه هواپیما می‌باشد که به صورت مخازن نفوذناپذیری ساخته شده‌اند و این مخازن بیشتر در بال‌های هواپیما دیده می شود ولی در نقاط دیگر بدنه هواپیما نیز ممکن است وجود داشته باشد.

به عنوان نمونه در هواپیمایی همچون تورنادو یا tu-22M مخازن سوخت درورن سکان عمودی نیز وجود دارند. هر حادثه و تصادف و برخوردی می‌تواند این مخازن را از شکل طبیعی خود خارج کند و یا باعث شکاف اتصالات و حرکت سوخت شود. این مخازن قابل برداشتن نیستند و جزیی از سازه هستند بنابراین بازرسی آنها کمی دشوارتر است.

همچنین بخوانید:‌ «ایلان ماسک» تصویر مخزن سوخت حامل فضایی «استارشیپ» را منتشر کرد

چون بیشتر هواپیماها در بال خود سوخت ذخیره می‌کنند هواپیماهای «بال‌بالا» به‌هنگام سانحه از دیدگاه نشت سوخت ایمنی بیشتری دارند.

در هواپیماهای مسافربری اغلب سوخت در بال‌ها ذخیره می‌شود.

در تصویر زیر تکنیسین به درون بال هواپیما رفته و مشغول بازرسی مخزن سوخت است. به دلیل وجود بخارات سوخت ماسک اکسیژن الزامی است.

در نیروی هوایی کشور نیز به علت محدود بودن فضا مردان با قد کوتاه برای بازرسی مخازن سوخت C-130 استخدام می‌شوند.

گاهی در سکان‌ها هم سوخت ذخیره می‌شود

جنگنده بمب‌افکن تاکتیکی اف۱۱۱ که از مخازن متعددی استفاده می‌کند.

مخازن انعطاف‌ناپذیر یا تانک‌های محکم و سفت (Rigid Tanks)

این مخازن معمولا ورقه‌هایی از جنس آلومینیوم یا دورآلومین هستند که درون این مخازن تیغه‌هایی تعبیه شده که از جابجایی زیاد سوخت در داخل جلوگیری کند که البته این جابجایی‌ها در حرکت‌های چرخشی هواپیما زیاد است. این مخازن درون هواپیما تعبیه می‌شود و اغلب قابل جدا شدن هستند. تفاوت آن‌ها با مخازن Integral این است که جزئی از ساختار بدنه نیستند و اغلب در هواپیماهای کوچک استفاده می شوند. (همانند سسنا ۱۷۲)

نمونه‌ای از مخزن سوخت Integral

مخزن سوخت Integral هواپیمای سسنا ۱۷۲

مخازن انعطاف‌پذیر (Flexible Tanks)

این مخازن جعبه‌هایی انعطاف‌پذیر از جنس پلاستیک و یا همانند آن می‌باشد که توسط موادی به طور مناسب در بال‌ها و یا نقاط دیگر بدنه تعبیه شده‌اند و این مخازن به وسیله فشار و پیچ‌های دو سر دنده‌ای در خود محکم شده‌اند. برتری این نوع مخازن این است که تکان‌هایی که بر اثر حوادث گوناگون به وجود می‌آید اغلب آسیبی به این مخازن نمی‌زند مگر اینکه این مخازن توسط فلزات نوک تیز و دندانه‌دار بریده شود، هر چند از معایب این نوع مخازن می‌توان از انتشار بخارهای سمی که در اثر احتراق و سوختن خود این مخازن به وجود می‌آید را نام برد.

همچنین بخوانید: ایرباس نخستین سوخت‌گیری تمام خودکار هوایی جهان را انجام داد

این نوع مخازن به علت سبک بودن بسیار مورد استفاده پهپادها و هواپیماهای رزمی است و در بالگرد‌های نظامی هم استفاده می‌شود. این مخازن اگر با مواد خاصی که قابلیت انبساط دارند ساخته شوند به مخازنی ضد گلوله تبدیل می شوند که نمونه‌ای از آن در بالگرد ترابری CH-53 استفاده شده است.

مخازن انعطاف‌پذیر به جز در هوانوردی مصرفی بسیار زیاد دیگری هم دارند.

مخازن سوخت کمکی (Auxiliary Tanks)

این مخازن در بیشتر هواپیماهای با طول پرواز زیاد به کار گرفته می‌شود و در محل‌های مناسبی از هواپیما مثل زیر بال یا بدنه و یا نوک بال‌ها به مخازن اصلی اضافه می‌شوند و گهگاهی نیز در خود بدنه هواپیما کار گذاشته می‌شوند. و در جنگنده‌ها کاربرد بیشتری دارند (Drop tanks مخازن سوخت رها کردنی) که در هواپیماهای جت قدیمی برای نبرد هوایی مجبور به رها کردن مخازن بودند مثل F-86 Sabre در جنگنده های جدید نیاز به رها کردن نیست ولی چون قدرت مانور و سرعت کاهش می یابد در موارد اضطراری خلبان آنرا جدا می کند.

تبلیغات

یکی از کاربردهای جالب این مخازن ایجاد تعادل در هواپیماست. به عنوان نمونه در جنگنده F-84G در زیر یکی از بال‌ها یک بمب اتمی حمل می‌کرد و برای حفظ تعادل در سمت دیگر یک مخزن سوخت! یا مثلا جنگنده سوپر اتاندارد تنها قادر به حمل یک موشک اگزوسه بود و برای حفظ تعادل در سمت دیگر مخزن سوخت حمل می‌کرد!

قابل ذکر است مخازنی که در نوک بال‌ها استفاده می شود حتما” باید از جنس فایبرگلاس ساخته شده باشد ولی مخازن بزرگتری نیز هستند که از فلزات ساخته شده اند تا فشارهایی را که به آنها واردمی شود را تحمل کنند با توجه به اینکه اغلب سوخت این مخازن در ساعات اولیه پرواز به مصرف می‌رسند بنابراین این سوخت‌ها سبب افزایش احتمال آتش‌سوزی نمی‌شوند و اگر حالت اضطراری برای هواپیما در هنگام پرواز رخ بدهد خلبان می‌تواند این مخازن را از هواپیما جدا کند.

مخزن سوخت خارجی که روی جنگنده F-4J نصب شده است.

منبع: ایروسنتر

در ادامه بخوانید: انواع سوخت هواپیما