آیا روی مریخ حیات وجود دارد؟ ماموریت اگزومارس جستجو برای پاسخ به این پرسش است. خبرنگار یورونیوز به پایگاه فضایی بایکونور قزاقستان رفته است تا با دانشمندان این پروژه گفتگو کند.

پایگاه بایکونور جایی است که ماجراجویی اگزومارس آغاز می شود، مکانی در استپ های قزاقستان و جایی که یوری گاگارین اولین بار از اینجا به فضا رفت و تاریخ پروازهای فضایی پرشکوه روسیه در اینجا با افتخار خودنمایی می کند.

در سه کیلومتری سکوی پرتاب جمعی از دانشمندان و مهندسان اروپایی و روسی برای مشاهده این پدیده جمع شده اند تا دستگاه‌هایی که سال‌ها برای ساختش تلاش کرده اند را به سوی مریخ بفرستند.

اولگ کورابلوف پژوهشگر از مرکز تحقیقات فضایی مسکو می گوید: «ابزارهایی که ساخته ایم ممکن است تحت فشار های سخت قرار گیرند و کارایی اشان تحت تاثیر قرار گیرد با این حال امیدواریم که مقاومت کنند و بتوانند کارکردشان را حفظ کنند.»

نیکلاس توماس، پژوهشگر از دانشگاه برن می گوید: «در ۴۰ دقیقه گذشته من نوع استرس را تجربه کردم، احساس می کردم کمی عصبی شده ام. شما به همه کسانی که بخشی از کارشان را داخل این فضاپیما گذاشته اند فکر می کنید و کسانی را می بینید که به اینجا آمده اند و برخی در خانه هایشان هستند اما تلاش زیادی کردند تا این دستگاه روی سکوی پرتاب قرار بگیرد. الان پنج دقیقه تا پرتاب باقی است. کمی عصبی هستم.»

مراحل فرود کاوشگر کوچک به نام شیاپارالی (Schiaparelli) بر سطح مریخ

موشک بدون هیچ اتفاقی شلیک می شود و به آسمان می رود و فرانچسکا فردی، پژوهشگر ارشد از دانشگاه پدوآ فریاد خوشحالی سر می دهد: « فوق العاده است، در راه مریخ هستیم، شگفت انگیز است واقعا شگفت انگیز.»

این موشک زمین را بدون مشکل ترک کرد با این حال هنوز راه زیادی باقی مانده است. چند ساعت بعد در مرکز کنترل این ماموریت در مسکو زمانی فرا می رسید که اگزومارس باید خودش را آماده اولین عملیات کند. راکت باید موتورش را چهار بار روشن کند و سپس از فضا پیما جدا شود.

نیکلاس توماس می افزاید: «کاری که ما انجام می دهیم یک انفجار کنترل شده است با این حال همیشه مقداری ریسک هم وجود دارد.»

جدا شدن ازفضا پیما طبق برنامه انجام می شود و اکنون باید همه چیز را وارسی کرد تا از عملکرد دستگاهها مطمئن شد.

توماس پاسوگل، مدیر پروژه‌های علمی از آژانس فضایی اروپا می گوید: «ما همه آزمایش های مرتبط با فضاپیما را انجام دادیم تا مطمئن شویم که فضاپیما بطور کامل تحت کنترل است. چند هفته بعد ما دستگاه‌ها را یکی بعد از دیگری تست می کنیم یعنی تمام بخش های فضا پیما را بررسی می کنیم خصوصا آنتن های بزرگی که برای ارتباط با زمین تعبیه شده اند. همه چیزهایی که باید تست شود در این مرحله انجام می شود و سپس منتظر می مانیم تا زمانی که فضا پیما می خواهد روی مارس فرود بیاید، تصحیح نهایی را انجام دهیم.»

یکی از دو ماموریت اگزومارس، مطالعه جو مریخ، بو کردن متان و ارسال یک کاوشگر کوچک روی سطح مریخ است. کارشناسان مریخ در سراسر اروپا و روسیه از جمله در دانشگاه لیون فرانسه از نزدیک این ماموریت را دنبال می کنند. یکی از بزرگترین اسراری که بدنبال کشفش هستند وجود متان است که در مقادیر کم در مریخ یافت شده است.

پاتریک توله، استادیار در دانشگاه اکول نرمال سوپریور لیون می گوید: «گازی که ما بیش از چیزهای دیگر به آن علاقمندیم، متان است. زیرا متان در جو مریخ پایدار نیست. گازی که در جو مریخ پایدار است دی اکسید کربن است. اگر متان در جو مریخ وجود داشته باشد می فهمیم که در چند صد سال آینده به دی اکسید کربن تبدیل می شود. اگر متان وجود داشته باشد بدین معناست که این گاز از مریخ ساطع شده است.»

دانشمندان بدنبال ردیابی متانی هستند که ممکن است در جو مریخ وجود داشته باشد و رد این گاز را با تصاویر جدیدی که اگزومارس خواهد فرستاد مورد مطالعه قرار خواهند داد.

کتی کانتین ناتاف، استاد دانشگاه در اکول نرمال سوپریور لیون می گوید: «برای من که سطح مریخ را مطالعه می کنم ، مهمترین ابزاری که به آن علاقمندم دوربین «کاسیس» است که در برن ساخته شده است. با این دوربین می توان عکس های رنگی با کیفیت بالا از سطح مریخ گرفت، کاری که تاکنون انجام نشده است و همچنین بوسیله آن می توانیم توپوگرافی مریخ را بطور سیستماتیک و با وضوح بالا داشته باشیم.»

تصاویری که کاسیس به زمین بفرستد به بحث و تحقیقات درباره وجود آب شور در گذشته و مکان های خاص روی مریخ کمک خواهد کرد.

پاتریک توله می افزاید: «ما واقعا آب مایع روی مریخ کشف نکرده ایم، ما اثراتی از نمک را کشف کرده ایم که می تواند بوسیله آب مایع ایجاد شده باشد.اما توجه داشته باشید که ما از نمک خوراکی صحبت نمی کنیم. این نوع نمک بیشتر نمکی است که ما با آب مخلوط می کنیم برای تولید آب ژاول. بنابراین این نمک لزوما برای حیات مناسب نیست.»

هنگامی که اگزومارس در ماه اکتبر آینده به سیاره سرخ برسد به چند بخش تقسیم می شود. فضاپیمای اصلی در مدار مریخ می ماند و یک کاوشگر کوچک به نام شیاپارالی (Schiaparelli)، روی سطح مریخ می نشیند.

کاوشگر کوچک به نام شیاپارالی (Schiaparelli) در کنار مدارگرد ردیابی گاز (TGO)

سطح مریخ شاید جایی شبیه بایکونور باشد اما بسیار متفاوت، خیلی سردتر و خشک تر. اینکه سطح مریخ چقدر متفاوت باشد را شیاپارالی بررسی خواهد کرد.

فرانچسکا فری محقق ارشد از دانشگاه پادوآ می گوید: «داشتن کاوشگری که روی سطح مریخ برود فرصتی است که به ما اجازه می دهد شرایط جوی را مطالعه کنیم و همچنین اطلاعاتی را می توانیم بدست آوریم که با قرار دادن در مدل هایمان بفهمیم که وضعیت اقلیمی مریخ چگونه است.»

در همین حال در ارتفاع بالای جو مریخ، یکی از ابزارهای اگزومارس که بوسیله اولگا کورابلوف ساخته شده می تواند وضعیت جوی مریخ را اندازه گیری کند.

اولگا کورابلوف می گوید:«ابزارهای ما بدین منظور تولید شده که گازهای جو مریخ را با مطالعه تابش اشعه های خورشید که از جو سیاره سرخ عبور می کنند، اندازه گیری کند.»

همه تحقیقات و اندازه گیری های متفاوت دانشمندان برای پاسخ به این پرسش علمی است که آیا روی مارس حیات وجوددارد؟ یا در گذشته وجود داشته است؟

پاتریک توله می افزاید: «می توان تصور کرد که مریخ سیاره ای مرده است اما در واقع دراین سیاره چیزهایی اتفاق می افتد و بویژه تغییراتی رخ می دهد که ممکن است در اثر آب باشد، که نخستین ماده برای وجود حیات است.»

کتی کانتین ناتاف می افزاید: «مریخ به نظر قابل سکونت نیست اما این به این معنی نیست که قبلا قابل سکونت نبوده است.»

نیکلاس توماس می گوید: «اگر متان به فراوانی وجودداشته باشد به این معنا نیست که حیات بیولوژیک وجود دارد و این خیلی مهم است. کلا من کمی شکاک هستم و طرفدار تجارت حیات در مریخ نیستم، سعی می کنم با دیگران صادق باشم.»

این بود برنامه ما از پایگاه فضایی بایکونور، شما می توانید قسمت ها ی دیگر برنامه به مقصد مریخ را در وب سایت ما تماشا کنید و اخبار مربوط به فضا را دنبال کنید. ماه آینده به این موضوع بر می گردیم که فن آوری ماهواره ای چه تاثیری بر جستجو و نجات انسان ها گذشته است.