لباس فضایی (Spacesuit) بسیار بیشتر از مجموعه لباس‌هایی است که فضانوردان در راهپیمایی‌های فضایی می‌پوشند. یک لباس فضانوردی کاملا مجهز، در واقع یک فضاپیمای یک نفره است. نام رسمی لباس فضایی مورد استفاده در شاتل فضایی و ایستگاه فضایی بین‌المللی، واحد تحرک بیرونی (Extravehicular Mobility Unit) یا EMU است. "Extravehicular" به معنای خارج از پیمایه فضایی یا فضاپیما است. "تحرک" به این معنی است که فضانورد می‌تواند با لباس حرکت کند. لباس فضایی فضانورد را در برابر خطرات خارج از فضا محافظت می‌کند.

(18 ژانویه 2018) - اسکات تینگل، فضانورد ناسا، لباس فضایی آمریکایی را در داخل کوئست ایرلاک می‌پوشد و برای اولین راهپیمایی فضایی خود آماده می‌شود.

همچنین بخوانید: رونمایی از لباس گردشگران فضایی «ویرجین گلکتیک»

چرا فضانوردان به لباس فضایی نیاز دارند؟

لباس‌های فضایی از بسیاری جهات به فضانوردان کمک می‌کنند. این لباس‌ها از فضانوردان در برابر گرم یا سرد شدن بیش از حد محافظت می‌کند و همچنین به فضانوردان برای تنفس در حین کار در فضا اکسیژن می‌دهد. لباس‌ها در طول پیاده‌روی‌های فضایی آب را برای نوشیدن نگه می‌دارند.

آنها همچنین از آسیب دیدن فضانوردان توسط گرد و غبار فضایی جلوگیری می‌کنند. گرد و غبار فضایی ممکن است خیلی خطرناک به نظر نرسد، اما وقتی یک جسم کوچک چندین برابر سریعتر از یک گلوله حرکت می‌کند، می‌تواند باعث آسیب شود. لباس‌های فضانوردی همچنین از فضانوردان در برابر تشعشعات در فضا محافظت می‌کنند و به محافظ‌های ویژه‌ای با روکش طلا برای محافظت از چشمان فضانوردان در برابر نور شدید خورشید مجهز هستند.

همچنین بخوانید: رونمایی ناسا از لباس فضایی پروژه آرتمیس (+تصاویر)

(17 فوریه 2019) - یک جفت لباس فضانوردی در حین کار سرویس در داخل قفل هوایی کوئست ایستگاه فضایی بین‌المللی، جایی که پیاده‌روی‌های فضایی ایالات متحده در آن برگزار می‌شود، تصویر شده است.

اجزای لباس فضایی چیست؟

لباس فضانوردی از قسمت‌های زیادی تشکیل شده است. یک قسمت سینه فضانورد را می‌پوشاند. قسمت دیگری بازوها را می‌پوشاند و به دستکش‌ها متصل می‌شود. کلاه ایمنی از سر محافظت می‌کند. قسمت آخر پاهای فضانوردان را می‌پوشاند. برخی از قسمت‌های لباس از لایه‌های زیادی از مواد ساخته شده است. هر لایه کار متفاوتی انجام می‌دهد. برخی از آنها اکسیژن را در لباس نگه می‌دارند در حالی که برخی دیگر از فضانوردان در برابر گرد و غبار فضایی محافظت می‌کنند.

همچنین بخوانید: رونمایی از نسل جدید لباس فضانوردان ناسا با همکاری شرکت «اکسیوم اسپیس» و برند مد «پرادا» (+تصاویر)

فضانوردان در زیر لباس فضایی یک تکه لباس دیگر می‌پوشند. بدن آنها را به جز سر و دست و پا می‌پوشاند. لوله‌هایی در آن بافته می‌شود. آب از میان لوله‌ها جریان می‌یابد تا فضانورد خنک بماند.

همچنین بخوانید: در جشن پنجاهمین سالگرد سفر به ماه: نمایش دوباره‌ی لباس فضانوردی «نیل آرمسترانگ» پس از ۱۳ سال

در پشت لباس فضایی یک کوله‌پشتی قرار دارد. کوله پشتی اکسیژن را در خود نگه می‌دارد تا فضانوردان بتوانند نفس بکشند و همچنین دی اکسید کربنی را که فضانوردان بازدم می‌کنند حذف می‌کند. کوله پشتی برق کت و شلوار را تامین می‌کند، در حالی که یک فن اکسیژن را از طریق لباس فضایی به حرکت در می‌آورد. یک مخزن آب، آب خنک‌کننده را نگه می‌دارد.

ابزاری به نام SAFER به پشت کت و شلوار متصل است. SAFER چندین جت رانشی کوچک دارد. اگر فضانوردی از ایستگاه فضایی دور شود، می‌تواند از SAFER برای پرواز به عقب استفاده کند.

فضانوردان چه لباس‌های فضایی دیگری پوشیده‌اند؟

نخستین لباس فضایی ناسا برای برنامه مرکوری ساخته شد. مرکوری نخستین برنامه‌ای بود که در آن فضانوردان ناسا به فضا پرواز کردند. این لباس‌های ساده بر اساس لباس‌های فشاری که خلبانان نیروی دریایی ایالات متحده می‌پوشیدند، ساخته شده‌اند. در آن زمان فضانوردان به پیاده‌روی فضایی نمی‌رفتند و لباس‌های مرکوری فقط در داخل فضاپیما می‌پوشیدند.

همچنین بخوانید: ناسا تولید لباس‌های فضایی را برون‌سپاری می‌کند

نخستین راهپیمایی فضایی ناسا در طول برنامه جمینی (Gemini) انجام شد. لباس های مورد استفاده برای جمینای پیشرفته‌تر از لباس‌های مرکوری بود. با این حال، لباس‌های جمینی ساده‌تر از لباس‌های فضایی امروزی بودند.

لباس‌های فضایی طراحی‌شده برای برنامه آپولو باید کارهایی را انجام می‌دادند که لباس‌های اول انجام نمی‌دادند. این لباس‌های فضایی باید از فضانوردانی که روی ماه قدم می‌زنند محافظت می‌کرد. و برخلاف لباس‌های دیگر، لباس‌های آپولو چکمه‌هایی داشتند که برای راه رفتن روی سطح سنگی ساخته شده بودند. لباس‌های آپولو همچنین دارای یک سیستم پشتیبانی از زندگی هستند، مشابه زیرسیستم پشتیبانی از زندگی قابل حمل در لباس فعلی. وجود یک سیستم پشتیبانی حیات بر روی لباس فضایی به فضانوردان این امکان را می‌داد تا دور از فرودگر ماه کاوش کنند.

لباس‌های فضایی مشابه لباس‌های آپولو در ایستگاه فضایی اسکای‌لب (Skylab) استفاده شد. همانند لباس‌های جمینی، لباس‌های اسکای‌لب نیز به سیستم‌های پشتیبانی حیات در فضاپیما متصل می‌شوند.

امروز چه لباس فضایی می‌پوشند؟

علاوه بر EMU، فضانوردان ناسا امروزه لباس‌های دیگری نیز می‌پوشند. لباس فرار خدمه پیشرفته، لباس نارنجی‌رنگی است که فضانوردان هنگام پرتاب و فرود می‌پوشند. این لباس را نمی‌توان در راهپیمایی‌های فضایی پوشید. گاهی اوقات، فضانوردان ناسا لباس فضایی اورلان (Orlan) روسی را می‌پوشند. این لباس نسخه روسی EMU است و برای پیاده‌روی فضایی استفاده می‌شود. یکی دیگر از لباس‌های روسی سوکول (Sokol) است. مانند لباس فرار خدمه پیشرفته، سوکول فقط برای استفاده در داخل فضاپیما طراحی شده است. در فضاپیمای روسی سایوز استفاده می‌شود.

لباس فضایی آینده چگونه خواهد بود؟

امروزه ناسا در حال کار بر روی طراحی لباس‌های فضایی جدید است. ناسا در حال برنامه‌ریزی ماموریت‌هایی است که فضانوردان را به دنیاهای دیگر می‌فرستد. برای انجام این کار، فضانوردان به لباس‌های فضایی جدید و بهبود‌یافته نیاز دارند. مانند لباس‌های فضایی مورد استفاده در آپولو، لباس‌های فضایی جدید باید به فضانوردان اجازه دهند تا با خیال راحت روی سطح دنیای دیگری کار کنند.

همچنین بخوانید: همکاری ناسا و بیمارستان هوستون برای بهتر شدن لباس فضانوردان

لباس فضایی SpaceX که توسط فضانوردان در فضاپیمای Crew Dragon (در پس‌زمینه) در طول ماموریت‌ها به ایستگاه فضایی بین‌المللی و از آن بر تن خواهد شد. اسپیس ایکس در حال توسعه فضاپیمای Crew Dragon و موشک فالکون 9 با همکاری برنامه تجاری خدمه ناسا برای حمل فضانوردان به ایستگاه فضایی و بازگشت به آن است.

فناوری از زمان آپولو تا کنون راه زیادی را پیموده است. لباس‌های جدید به فضانوردان اجازه می‌دهند کارهایی را انجام دهند که لباس‌های آپولو قادر به انجام آن نبودند. آنها به فضانوردان اجازه می‌دهند آزادانه تر حرکت کنند و کار را آسان تر می‌کنند. لباس‌ها برای محافظت در برابر آسیب احتمالی گرد و غبار سطحی مقاوم‌تر در برابر سایش خواهند بود.

در این رابطه بخوانید: تاریخ‌سازی اسپیس‌ایکس و انجام موفق نخستین پیاده‌روی فضایی تجاری جهان (+تصاویر)

ناسا در حال بررسی چیزهایی است که در لباس های فضایی برای سفر به مریخ مورد نیاز است. کاوش مریخ چالش‌های جدیدی را در بر خواهد داشت. بر خلاف مدار زمین یا ماه، مریخ جو خاص خود را دارد. مریخ همچنین گرانش بیشتری نسبت به ماه دارد، بنابراین لباس‌هایی که در مریخ پوشیده می‌شوند نمی‌توانند وزن بیشتری اضافه کنند.

در ادامه بخوانید: لباس‌ فضایی جدید اسپیس‌ایکس: ۲۰ دقیقه آزمایش در فضای بیرونی طی ماموریت پولاریس

منبع: ناسا