امرروز روز جشن بزرگ ناساست؛ نه تنها به دلیل سالروز استقلال در ایالات متحده بلکه بیشتر به این خاطر که کاوشگر «جونو» وارد مدار ژوپیتر یا مشتری می‌شود. این کاوشگر پس از آنکه در سال ۲۰۱۱ برای انجام مأموریت بزرگ و مهم خود روانه فضا شد، پنج سال مسافرت فضایی را پشت سر گذاشته تا به مقصد نهایی خود، یعنی سیاره مشتری غول بزرگ گازی منظومه شمسی برسد. ورود این جونو به مشتری همراه با روشن شدن موتورهای آن برای ۳۵ دقیقه برای کم کردن سرعت تا ۱۲۰۰ مایل در ساعت است تا این کاوشگر در مدار مشتری قرار بگیرد.

به گزارش تابناک در اوایل دهه ۲۰۰۰ دانشمندان و محققان شروع به طرح ریزی برنامه برای ساخت یک کاوشگر کردند که نه تنها بتواند در سفر طولانی خود به مشتری سلامت بماند، بلکه همچنین قادر باشد تا برای مدت زمانی طولانی در شرایط جهنمی مملو از تشعشعات آن نیز دوام آورد. برای یک کاوشگر تشعشعات مشتری برای یک کاوشگر دقیقا همانند آن است که یک بیمار در مطب دندانپزشک برای سه سال مداوم هر روز و هر دقیقه و هر ثانیه در معرض ایکس ری باشد!

نتیجه این تحقیقات منجر به ساخت کاوشگر جونو شد که اکنون ۸۵۰ میلیون کیلومتر از زمین فاصله دارد و در لحظاتی به سر می‌بریم که سرنوشت این کاوشگر تماما به اتفاقات آن بستگی دارد. نام این کاوشگر برگرفته از اسطوره‌های یونان باستان است و در واقع نام الهه‌ای است که هم خواهر و هم همسر ژوپیتر بوده است. وزن آن ۳ هزار و ۶۰۰ کیلوگرم است و ۳.۵ متر طول و ۳.۵ متر عرض دارد و به خاطر آنکه تابش خورشید در مشتری ۲۵ بار ضعیف‌تر از روی زمین است، مجموعا ۶۰ متر مربع سلول خورشیدی برای تأمین انرژی آن به کار گرفته شده.

یک واقعه مهم و یک دلشوره بزرگ برای ناسا

این واقعه، واقعه مهم و بزرگ تلقی می‌شود؛ برای آینده بشری و برای آینده تحقیقات فضایی. مشتری هر آنچه باید در مورد سرمنشأ حیات در کره زمین بدانیم، به ما می‌گوید و از سوی دیگر این برای نخستین بار است که چشم ناسا برخوردی از نزدیک با بزرگ‌ترین سیاره منظومه شمسی خواهد داشت.

اما همان گونه که پیش از این نیز یادآور شده بودیم، جشن ناسا تا زمانی که موتورهای جونو روشن نشده و با موفقیت سرعت این کاوشگر را برای قرار گرفتن در مدار پیش بینی شده کم نکند، شروع نخواهد شد. جونو تنها یک فرصت برای قرار گرفتن در مدار دارد که هرگز نباید آن را از دست بدهد. اگر اشکالی در این مرحله رخ دهد و جونو با قرار نگرفتن در مدار از کنار سیاره عبور کند، همین جا پایان ماجرا خواهد بود. مهندسان ناسا پیش از این کار، یک پیام رادیویی به این کاوشگر ارسال کرده‌اند تا اقدام به روشن کردن حالت Autopilot کند.

به همین دلیل و به دلیل اهمیت این نکته، تیم مأموریت جونو در ناسا تمامی تمرکز خود را بر این مرحله گذاشته‌اند و تمامی ابزار‌ها و وسایل تعبیه شده در این کاوشگر در این مرحله خاموش خواهند شد تا هیچ اختلالی در مرحله ورود به مدار رخ ندهد.

خوشبختانه تیم جونو این کاوشگر را به گونه‌ای برنامه ریزی کرده‌اند که اگر موتور‌ها یکباره خاموش شوند، بتواند دوباره آن‌ها را راه اندازی کند. این امر از آن روی اهمیت دارد که در حین این مرحله، ناسا تقریبا هیچ دسترسی و اطلاعات بموقعی در مورد شرایط کاوشگر ندارد. ۴۸ دقیقه زمان برای ارسال سیگنال رادیویی به مشتری و همچنین ۴۸ دقیقه زمان برای دریافت پاسخ سیگنال لازم است و معنی آن این است که اگر اشکالی به وجود آید، ناسا حدود یک ساعت بعد از آن مطلع خواهد شد. زمانی که دیگر برای همه چیز بسیار دیر شده است.

جونو در واقع به آن نیاز ندارد که دقیقا ۳۵ دقیقه موتور‌ها را برای ورود به مدار مشتری روشن نگاه دارد. تنها بیست دقیقه سوختن موتور‌ها برای این موضوع کفایت می‌کند. سوختن ۳۵ دقیقه‌ای موتور‌ها، جونو را وارد مداری می‌کند که قرار است طی ۵۳ روز در آن گردش کند؛ اما این کاوشگر می‌تواند پس از بیست تا سی دقیقه خود را در مدار اصلی مشتری قرار دهد.

در واقع اگر موتور‌ها حتی برای بیست دقیقه هم روشن شوند، هرچند جونو در مدار تعیین شده قرار نخواهد گرفت، همچنان به دور مشتری خواهد گردید که یک موقعیت قابل اصلاح و برگشت پذیر محسوب می‌شود و همین موضوع امید محققان و تیم جونو در ناسا را افزایش داده است.

غرش های شگفت انگیز مشتری از همین حالا شنیدنی است

جالب است که بدانید، پیش از این هم جونو همه ما را غافلگیر و غرش‌های مشتری را ضبط کرده است. در واقع این کاوشگر پیش از این وارد میدان مغناطیسی وسیع و شدید مشتری شده و در ۲۴ ژوئن ابزارهای رادیویی این کاوشگر عبور شوک‌های مغناطیسی در این میدان را ضبط کرده است.

فایل ضبط شده را در اینجا می‌توانید مشاهده کنید.

شوک های مغناطیسی زمانی رخ می‌دهند که توفان‌های مافوق صوت خورشیدی توسط مگنتوسفر مشتری گرم و آهسته می‌شود و دقیقا مشابه یک غرش بلند صوتی روی زمین است. روز بعد یعنی ۲۵ ژوئن ابزارهای رادیویی این کاوشگر شاهد عبور مگنتوپاز بودند. مگنتوباز مرز میدان مغناطیسی خورشید و میدان مغناطیسی مشتری است.

زمان بندی ناسا برای ورود بزرگ به مدار مشتری

ناسا این رویداد بزرگ و مهم را به شکل Real-Time و از لابراتوار Jet Propulsion این نهاد در پاسادنای کالیفرنیا پوشش می دهد. شما می توانید این رویداد مهم و اساسی را به صورت زنده از طریق NASA TV مشاهده کرده و یا چنانچه علاقه مند به این واقعه هستید، می توانید از طریق دانلود اپلیکیشن Eyes on the Solar System ناسا – یک ماژول تعاملی که موقعیت جونو را به شکل Real-Time نشان میدهد، رویداد را به شکل لحظه به لحظه رصد کنید.

در این جا ما برنامه کلی ناسا برای کاوشگر جونو را با زمان بندی تعیین شده از سوی ناسا آورده ایم. همه برنامه بر اساس زمان Earth Receive Time یعنی زمانی است که ناسا سیگنال های رادیویی را از جونو روی زمین دریافت می کند. همچنین ما زمان تعیین شده از سوی ناسا را به وقت محلی تهران برگردانده ایم:

۵ و ۴۶ دقیقه صبح: چرخش آهسته جونو به سمت جهتی که برای ورود به مدار مشتری به آن نیاز دارد.

۶ و ۵۸ دقیقه صبح: چرخش سریع و کامل جونو به سمت جهت لازم برای ورود به مدار مشتری.

۷ صبح: شروع پوشش زنده رویداد از طریق NASA TV.

۷ و ۱۱ دقیقه صبح: سوییچ جونو بر روی آنتن تعبیه شده برای ارتباط رادیویی با زمین و تنظیمات دوباره و نهایی برای وضع و حالت قرارگیری کاوشگر برای ورود به مدار.

۷ و ۲۶ دقیقه صبح: در راستای ثبات بیشتر کاوشگر در حین ورود به مدار، چرخش آن از دو دور در دقیقه به پنج دور در دقیقه افزایش می‌یابد.

۷ و ۴۸ دقیقه صبح: موتورهای جونو برای قرار دادن کاوشگر در مدار روشن می‌شود.

۸ و ۸ دقیقه صبح: موتور‌ها به حد کافی و برای قرار دادن جونو در مدار مشتری روشن بوده‌اند.

۸ و ۲۳ دقیقه صبح: پایان زمان ۳۵ دقیقه‌ای لازم برای قرار دادن جونو در مدار تعیین شده از سوی ناسا.

۸ و 25 دقیقه صبح:  جونو با موفقیت وارد مدار مشتری شد. اتاق کنترل ناسا: جونو به مشتری خوش آمدی!

بعد از ورود موفقیت آمیز کاوشگر جونو به مدار مشتری تمامی 9 ابزار ارتباطی و علمی این کاوشگر برای جمع آوری داده و اطلاعات از غول منظومه شمسی به حالت روشن در آمده است.