آژانس فضایی اروپا بازبینی اولیه طراحی کاوشگر قمر یخی سیاره مشتری را انجام داده و به پیمانکار اصلی پروژه (ایرباس و شرکا) اجازه ساخت یک فضاپیمای مدل را برای آزمایش سیستم‌های مورد نیاز در ماموریت جوس (Juice) داده است.

این ماموریت ۱.۶ میلیارد دلاری که قرار است در سال ۲۰۲۲ سفر ۷ ساله خود را آغاز کند، اولین تلاش اتحادیه اروپا برای کاوش بزرگترین سیاره منظومه خورشیدی و قمرهای آن است. مدیر پروژه جوس، آقای جیوسپ ساری، می گوید: «آژانس فضایی اروپا که دارای ۲۲ عضو است، تاکنون ماموریتی به این دشواری و پیچیدگی انجام نداده است. ما برای رسیدن به مشتری باید ۵ مانور ارتفاع پایین (Flyby) انجام دهیم و محیط اطراف سیاره مشتری هم بسیار سخت و نامناسب است در نتیجه باید تجهیزات الکترونیکی فضاپیما را به خوبی در مقابل تابش های شدید رادیویی محافظت کنیم، در غیر این صورت کامپیوترهای فضاپیما در کمتر از ۲ هفته ار کار خواهند افتاد.»

آژانس فضایی اروپا حدود ۱ میلیارد دلار برای این ماموریت (شامل ساخت فضاپیما، پرتاب با موشک آریان ۵ و...) در نظر گرفته است. هزینه ۱۰ ابزار علمی این ماموریت که شامل دوربین ها، رادار نفوذ کننده در یخ، ارتفاع سنج، آزمایشات رادیویی علمی و حسگرهای میدان مغناطیسی می شود نیز توسط آژانس تامین خواهد شد.

آژانس فضایی ایتالیا با تهیه سه ابزار علمی و همکاری در ساخت یک ابزار دیگر نقش مهمی در این پروژه دارد. آلمان و سوئد هر کدام دو ابزار علمی را خواهند ساخت و فرانسه و انگلستان هر کدام مسئول ساخت یک ابزار هستند. بیش از ۶۰ شرکت در ساخت قطعات این فضاپیما مشارکت خواهند داشت.

صفحات خورشیدی فضاپیمای جوس با مساحت ۱۰۰ متر مربع بزرگترین صفحات خورشیدی استفاده شده توسط اروپاست که به وسیله شرکت آلمانی Azur Space ساخته خواهد شد. این شرکت، پیش از این سلول های خورشیدی ماموریت های روزتا (Rosetta)، ونوس اکسپرس (Venus Express)، مارس اکسپرس (Mars Express) و تلسکوپ فضایی هابل را توسعه داده بود.

به گفته آقای ساری، فراهم کردن انرژی مورد نیاز چالش بسیار بزرگیست، چرا که مقدار نور موجود در مدار مشتری ۲۵ برابر کمتر از نور در مدار زمین است. پس حتی با این صفحه بزرگ خورشیدی فقط حدود ۸۲۰ وات توان تولید خواهد شد.

در کنار میدان مغناطیسی، ذرات پر انرژی مانند الکترون ها، پروتون ها، و یون های سنگین که به دلیل وجود جاذبه قدرتمند مشتری به سوی آن کشیده می شوند، فشار زیادی را بر روی صفحات خورشیدی وارد می آورند. آژانس فضایی اروپا امیدوار است تا آخر امسال با تست فناوری صفحات خورشیدی درک بهتری از فرآیند افت انرژى این صفحات در اثر فرسایش به دست آورد.

فضاپیمای جوس قرار است علاوه بر جمع آوری اطلاعات درباره جو و مغناطيس-کره (مگنتوسفر) مشتری، نگاه دقیق تری به سه تا از بزرگترین قمرهای آن (اروپا، کالیستو و گانیمد) نیز داشته باشد. این فضاپیما حدود ۲۰ مانور ارتفاع پایین (Flyby) در اطراف قمرهای مشتری انجام داده و نهایتا برای جستجوی نشانه های آب مایع در زیر پوسته یخی و ضخیم قمر گانیمد به مدار این قمر وارد خواهد شد.

آقای ساری می گوید ایده اصلی این ماموریت تحقیق درباره وجود محیط قابل حیات در این قمرهاست. فضاویمای جوس با ابزارهای ویژه ای ضخامت یخ را اندازه گیری کرده و وجود مایع در زیر یخ را بررسی می کند. همچنین با اندازه گیری میدان مغناطیسی، هدایت پذیری (Conductivity) این مایع را بررسی خواهد نمود.

آژانس فضایی اروپا که پروژه جوس را در ماه ژوئیه سال ۲۰۱۵ آغاز کرد، امیدوار است مدل اولیه یا مدل مهندسی این فضاپیما را تا پایان سال ۲۰۱۸ آماده کند. آزمایش مدل ساخته شده و ابزارهای آن برای سال ۲۰۱۹ برنامه ریزی شده و بعد از آن، ساخت مدل پروازی فضاپیما آغاز خواهد شد.

فضاپیمای ۵.۳ تنی جوس در سال ۲۰۲۲ به فضا پرتاب شده و در سال ۲۰۲۹ به سیستم سیارات خارجی منظومه شمسی وارد خواهد شد. این فضاپیما به مدت ۳.۵ سال به کاوش دنیاهای دوردست خواهد پرداخت که ۸ ماه از این زمان به بررسی گانیمد اختصاص داده خواهد شد. پرتاب فضاپیمای جوس تقریبا همزمان با ماموریت Clipper ناسا انجام می شود که قرار است طی آن، فضاپیمایی در قمر اروپا فرود آورده شود. هرچند اخیرا هزینه این ماموریت از بودجه پیشنهادی دولت آمریکا حذف شده است.

منبع: مرکز ملی فضایی ایران