مریخ‌نورد "آپورچونیتی" یا "فرصت" که سال‌ها به اکتشاف درباره مریخ کمک می‌کرد، در طول ماموریت خود، تصاویر بسیاری از این سیاره ثبت کرده است.

مریخ نورد "فرصت" (Opportunity) که از سال ۲۰۰۴ برای اکتشاف و بررسی در مریخ به آن فرستاده شد، در حقیقت آزمایشگاهی سیار بود که وظیفه کاوش در سطح این سیاره را بر عهده داشت.

یک نکته جالب در مورد "فرصت"، انتخاب نام آن است. نام مریخ‌نوردهای "روح" (Spirit) و "فرصت"، برحسب اتفاق انتخاب نشده بلکه پیشنهاد دختری ۹ ساله به نام "سوفی کالیز" (Sofie Collis) بوده است. سوفی در سیبری چشم به جهان گشود و در دو سالگی توسط والدینی آمریکایی به فرزندی پذیرفته شد. وی در مقاله‌ای که برای پیشنهاد اسامی فضاپیماها ارائه داده بود، نوشت: من در پرورشگاه بزرگ شدم و جهان همیشه برایم تاریک و سرد بود. شب‌ها به آسمان نگاه می‌کردم و حال بهتری داشتم. من همیشه خواب پرواز را می‌دیدم. هنگامی که به آمریکا آمدم، رویاهایم به حقیقت پیوستند و اکنون، رؤیای فضانورد شدن را در سر دارم. "شین لوکیف" (Sean O'keefe)، از مدیران سابق ناسا درباره سوفی گفت: او "روح" دو کشور بزرگ را در سرشت خود دارد.

مریخ‌نورد فرصت طی سفر خود، تصاویر جالبی ثبت کرده است که در اینجا به برخی از آنها اشاره می‌شود.

توت‌های اسرارآمیز

نخستین محل فرود فرصت، خشک به نظر می‌آمد اما در تصاویر ثبت‌شده، شکل‌های جالبی دیده شد که از وجود آب در این محل حکایت داشت. این شکل‌ها، به بلوبری شباهت داشتند و به نظر می‌رسید حاوی ماده معدنی موسوم به "هماتیت"(Hematite) هستند. وجود این تصاویر شبیه به بلوبری، به پژوهشگران نشان داد که احتمالاً در این محل آب وجود دارد.

سایه‌های شگفت‌آور

سیاره‌های دیگر با وجود نداشتن محیط ثابت، لحظات خاصی از درخشش و زیبایی داشتند اما در مورد مریخ، وجود خورشید نزدیک به افق، سایه‌های جالبی از فرصت به وجود آورد که با کمک دوربین‌های آن به ثبت رسید. این تصویر و تصاویر ثبت شده، شواهدی مبنی بر تنهایی مریخ هنگام حضور فرصت و روح بودند.

دهانه‌های پایداری

شاید تپه‌های این تصویر در نگاه نخست، تک‌رنگ به نظر برسند اما در واقع این طور نیست. این تصویر، شکل‌هایی را نشان می‌دهد که در حقیقت، دهانه آتشفشان "پایداری" یا "ایندورنس"(Endurance) هستند. ارتفاع این شکل‌های دایره‌ای احتمالاً حدود دو تا سه پا است. آتشفشان ایندورنس، از ماه مه تا دسامبر سال ۲۰۰۴ توسط فرصت مورد بررسی قرار گرفت. فرصت با کاوش در این آتشفشان، تغییراتی را در رنگ لایه‌ای بستر آن نشان داد و دریافت که لایه‌های بالایی، جوان‌تر از لایه‌های زیرین هستند.

حفاری‌های واقعی

مته کوچک مریخ‌نورد فرصت، به آن امکان داد حفاری‌های عمیقی در صخره‌های مریخ انجام دهد و به لایه‌های پایین‌تر دست پیدا کند. این حفاری‌ها، تصاویر جالبی را در سطح مریخ پدید آورد که دیدن آنها خالی از لطف نیست. در تصویر سمت چپ، تصویر واقعی حفاری‌ها با رنگ‌های واقعی آنها به چشم می‌خورد اما تصویر سمت راست، با کمک چنین طول موج گرفته شده و تحلیل‌های گوناگونی در مورد مواد متفاوت براساس میزان بازتاب و ویژگی‌های دیگر آنها ارائه می‌دهد.

کشف شهاب‌سنگ

فرصت توانست طی کاوش خود و در کمتر از یک سال، نخستین شهاب سنگ را در این سیاره کشف کند. این شهاب‌سنگ به اندازه یک توپ بسکتبال بود و بیشتر ترکیبات آن را آهن و نیکل تشکیل می‌دادند.

برخورد

این تصویر، پس از جدا شدن و برخورد سپر حرارتی فرصت با سطح ایجاد شده است. شدت این برخورد به قدری بود که بسیاری از خاک‌های زیرزمینی مریخ را آشکار کرد. تا پیش از این برخورد، مشخص نبود که چه ترکیباتی زیر لایه سطحی مریخ نهفته است.

سلفی در مریخ

این تصویر حیرت‌انگیز در حین سادگی، یک تصویر عالی از فرصت است. ثبت این تصویر، به گروه پژوهشی کمک کرد تا نکات جالبی را در رابطه با پژوهش خود کشف کنند.

آتشفشان ویکتوریا

شاید دهانه‌های آتشفشانی از نظر ما شبیه به یکدیگر باشند اما از نظر زمین‌شناسان و دانشمندان علوم سیاره‌ای، هر یک از آنها زیبایی خود را دارند و منحصر به فرد به شمار می‌روند. مریخ‌نورد فرصت در طول کاوش‌های خود، آتشفشان‌های بسیاری را کشف کرد اما شاید دهانه آتشفشانی موسوم به "ویکتوریا" (Victoria)، جالب‌ترین آنها باشد. این دهانه آتشفشانی در میان آتشفشان‌های دیگر، ویژگی‌های خاصی دارد که آن را از همه آنها متمایز ساخته است.

ابرهای مریخ

خیره شدن به ابرها، سرگرمی جالبی به نظر می‌رسد اما این صحنه زیبا در جهان علم، بیش از یک سرگرمی است. مریخ‌نورد فرصت طی سفر خود، به بررسی ابرهای مریخ پرداخت و شکل و محل قرار گرفتن آنها را به دقت مشخص کرد تا گروه پژوهشی به راحتی از عهده مطالعه در مورد آنها برآیند.

رگه‌های گچی

کاوش‌های فرصت، تصویری را مشخص کردند که به نظر می‌رسید مسیری پوشیده از گچ باشد. پژوهشگران در این باره گفتند: این تصویر، داستانی درباره جریان آب در میان شکاف صخره‌ها برای ما تعریف می‌کند. ماده‌ای که در تصویر دیده می‌شود، یک ترکیب شیمیایی به نظر می‌رسد که وجود آن روی زمین متداول نیست و دیدن آن در مریخ، موجب حیرت زمین‌شناسان شده است.

تغییرات فصلی

یکی از متداول‌ترین کارهای فرصت که شاید تمایل بیشتری نسبت به آن وجود داشته، تغییرات حیرت‌انگیز فصلی بوده است. طی تغییرات فصلی، وزش بادها تا مدت‌های طولانی، لایه‌هایی از غبار را روی پنل‌های فرصت نشان داد اما همه آنها با آغاز زمستان، به سرعت محو شدند و با تغییر دوباره فصل، بار دیگر رخ دادند.

آخرین فرصت برای دیدن بلوبری‌ها

این تصویر، سکونت‌گاه واقعی "بلوبری‌هایی" که در ابتدای خبر در مورد آنها صحبت شد، مشخص می‌کند. صخره‌ای که در این تصویر دیده می‌شود و "شانس آخر"(Last Chance) نام گرفته، نشان می‌دهد این شکل‌های کروی که از جنس آهن هستند، در ماده‌ای پوشیده شده‌اند که به خاطر رطوبت بسیار، تقریباً آنها را در خود غرق می‌کند.

گردباد مریخ

گردبادهایی که روی زمین رخ می‌دهند، بسیار کوتاه مدت هستند؛ در نتیجه ثبت تصویر یک گردباد در مریخ، رویداد جالب و قابل توجهی برای پژوهشگران به شمار می‌رود. پدیده‌ای که در تصویر به چشم می‌خورد و به یک طوفان شباهت دارد، ستونی از هوای در حال چرخش را نشان می‌دهد که در سطح مریخ می‌گردد.

آخرین روشنایی

آخرین تصویری که "فرصت" ثبت کرد و به زمین فرستاد، چند روز پیش از آغاز طوفان در مریخ بود و پس از آغاز طوفان، امکان مشاهده هیچ تصویری وجود نداشت. این تصویر تقریباً تاریک و بی‌کیفیت نشان می‌دهد که فرصت موفق نشده تصویر را به طور کامل به زمین ارسال کند. این مریخ‌نورد به رغم تلاش پژوهشگران ناسا، پس از ۱۵ سال فعالیت، برای همیشه خاموش شد.

مریخ‌نورد فرصت، پیشرفت بزرگی برای پژوهشگرانی بود که در این زمینه مطالعه می‌کردند. این مریخ‌نورد توانست طی زمان فعالیت خود، اکتشافات بزرگی را رقم بزند و به بهبود نسل بعدی مریخ‌نوردها کمک کند. اگرچه از دست دادن فرصت، جای تأسف دارد اما نباید شادی حاصل از ثبت تصاویر و اکتشافات بزرگ آن را فراموش کرد.

منبع: ایسنا