پژوهشگاه فضایی که از بهمن ماه ۱۳۹۳ بر اساس ابلاغیه جدید شورای عالی اداری مجددا به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات منتقل شد، این بار با حکم وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ریاست آن تغییر کرد.

به گزارش ایسنا، پژوهشگاه فضایی ایران بر اساس مجوز شورای عالی گسترش آموزش عالی در سال ۱۳۸۹ به منظور پاسخ‌گویی به بخشی از نیازهای کشور در زمینه علوم و فنون فضایی راه‌اندازی شد. این پژوهشگاه بر اساس مصوبه مورخ ۱۳۹۳/۱۱/۸ شورای عالی اداری، وابسته به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است.

این پژوهشگاه با ساختاری محصول‌محور و نوآور در عرصه اکتساب فناوری‌های صلح‌آمیز فضایی در حوزه طراحی و ساخت ماهواره‌های مخابراتی و سنجشی، ناوبری و موقعیت‌یابی و زیست فضا فعال است.

توسعه و گسترش پژوهش و دستیابی به علوم و فنون موردنیاز وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و صنعت فضایی در راستای چشم‌انداز بخش فضایی کشور، زمینه‌سازی مناسب برای ایجاد زیر ساخت‌های مورد نیاز فضا در کشور و به ‌کارگیری دستاوردهای پژوهشی و فناوری فضایی در راستای تقویت بنیه صنعت هوافضا از طریق تجاری‌سازی یا انتقال و جذب فناوری از جمله اهداف این پژوهشگاه تعریف شده است.

بر این اساس ماموریت‌هایی چون بررسی و شناسایی نیازهای پژوهشی برای توسعه چرخه کامل فناوری‌های مورد نیاز بخش فضایی کشور و اجرای طرح‌های پژوهشی بنیادی، کاربردی و توسعه‌ای به منظور تحقق اهداف پژوهشگاه در نظر گرفته شده است.

برای اجرای این ماموریت‌ها در پژوهشگاه فضایی ایران ۵ پژوهشکده که دو پژوهشکده "سامانه‌های ماهواره" و "سامانه‌های حمل و نقل فضایی" در تهران و سه پژوهشکده "رانشگرهای فضایی"، "مکانیک" و "مواد و انرژی" به ترتیب در تبریز، شیراز و اصفهان و یک مرکز تحقیقاتی ایجاد شد.

دستاوردهای فضایی پژوهشگاه فضایی

در این پژوهشگاه ۳ ماهواره "ناهید"، "ناهید ۲" و "پارس ۱" طراحی و ساخته شده است.

ماهواره "ناهید" با ماموریت دستیابی به فناوری طراحی و ساخت ماهواره مخابراتی زمین آهنگ ساخته شد. این ماهواره  برای نخستین بار در کشور مطرح و پیاده­‌سازی شده است. در پروژه "ناهید ۲" که دومین گام از برنامه راهبردی ماهواره‌های مخابراتی  زمین­‌آهنگ است، کوشیده شد تا تعدادی از گلوگاه‌های فنی شناسایی و مرتفع شود.

پروژه "پارس ۱" نیز  با هدف طراحی، ساخت و بهره­‌برداری در مدار یک ماهواره سنجشی با رویکرد کاربردی در دست اجرا است.

از دیگر دستاوردهای این پژوهشگاه می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

• طراحی و ساخت اولین موتور کروی فضایی سوخت جامد کشور موسوم به "آرش ۲۲"
• دستیابی به فناوری سوخت موتورهای سوخت جامد فضایی
• بازیابی محموله­‌های فضایی در سرعت­‌های مافوق صوت
• طراحی، ساخت، پرتاب و بازیابی کاوشگر
• طراحی و ساخت ایستگاه ثابت زمینی سنجش از دور
• طراحی و تولید نانو ساختارها برای استفاده در بدنه سامانه­‌های فضایی
• کسب دانش فنی طراحی و ساخت ساختارهای ساندویچی لانه زنبوری و پانل­‌های خورشیدی مورد استفاده در سامانه­‌های فضایی
• کسب دانش فنی طراحی و ساخت سیستم پیل سوختی ۵ و ۱۰ کیلووات(CHP) با امکان استفاده از الکتریسیته و گرما به­‌طور همزمان
• طراحی مفهومی، مهندسی و ساخت پیل سوختی ۳۲ کیلووات
• تدوین دانش فنی، توسعه فناوری و ساخت عایق­‌های حرارتی چند لایه مورد استفاده در سامانه­‌های فضایی
• رادار تصویربرداری دهانه مصنوعی (SAR)
• حسگرهای فضایی
• سیستم‌­های ذخیره­‌ساز انرژی الکتریکی
• تهیه و تدوین فناوری قطعات یدکی مجتمع فولاد مبارکه اصفهان

مرکز تحقیقات فضایی از دیگر بخش‌های پژوهشگاه فضایی است که در سال ۱۳۹۰ به عنوان یکی از زیرمجموعه­‌های پژوهشگاه فضایی ایران فعالیت خود را در حوزه­‌های ماموریتی "مخابرات فضایی"، "علوم و اکتشافات فضایی" و "سنجش از دور" و "ICT" آغاز کرد. این مرکز، نهادی دانش­‌بنیان و نوآور است که در زمینه دستیابی به فناوری­‌های نوین، رویکردهای تحقیق و توسعه داخلی، مشارکت در فعالیت­‌های  مشترک و همچنین انتقال فناوری را اتخاذ کرده ­‌است.

برنامه‌های راهبردی فضایی بر اساس سند هوافضا

رشـد سـریع مخابرات ماهواره‌ای، پیش‌بینی چندین برابر شـدن بازار درخواسـت مشـاهده زمین تا سـال ۲۰۲۰ ، تخمین بازار بیش از ۳ هزار میلیارد دلاری هواپیماهای تجاری در ۲۰ سـال آینده و حجـم عظیـم و رو بـه رشـد خدمات هوانـوردی که حاکی از رشـد قریب بـه ۵۰ درصدی صنعت هوایـی از حیـث نسـبت درآمد در کیلومتـر، در فاصله سـال‌های ۲۰۰۰ تـا ۲۰۱۰ بوده اسـت، مؤید اهمیـت اقتصادی این حوزه است.

بر این اساس اهداف کلان حوزه فضایی کشور به این شرح است:

• شـناخت عظمـت و نظـم حاکـم بـر جهـان و آسـمان‌ها و پی بـردن به حکمـت و قـدرت خالق جهانیـان از طریـق گسـترش علـوم و فناوری‌ها و اکتشـافات فضایی
• دسـتیابی بـه جایـگاه اول منطقه در تسـخیر فضا و تسـلط بـر آن از طریق علـوم و فناوری‌های مربوطـ بـا اسـتفاده از توانمندی‌های دانشـگاه‌ها و مراکز علمی و پژوهشـی کشـور
• انجـام ماموریت‌هـای فضایی سرنشـین‌دار و قراردادن انسـان در مدار با اولویت علـوم، فناوری‌ها و صنایـع داخل و با مشـارکت جهان اسلام و همکاری‌های بین‌المللی
• طراحی، سـاخت، پرتـاب و بهره‌بـرداری از ماهـواره در مـدار زمین آهنـگ و دیگـر ماهواره‌هـا بـا کاربردهای ارتباطات، سـنجش از دور با اولویت فناوری و صنایع داخل و با مشـارکت جهان اسلام و همکاری‌هـای بین المللی
• دستیابی به خدمات و زیرساخت‌های ارتباطات فضا پایه در جهت تامین نیازمندی‌های کشوری، منطقه‌ای و جهانی، عمومی و تجاری و سازگار با بستر مخابراتی زمین پایه
• دسـتیابی به فناوری لازم برای پاسـخگویی به خدمات مورد نیاز سـنجش از دور و مشاهده زمین با دقت زیـر ۱۰ متر
• همـکاری در راسـتای موقعیت‌یابی، ناوبری و زمان‌سـنجی در سـطح ملی و منطقـه‌ای مطابق با کیفیت جهانـی و رقابت‌پذیر
• تمرکـز در سیاسـتگذاری، راهبـری، هماهنگی و انباشـت دانـش و در اجـرای برنامه‌های کلان فضایـی کشـور با اسـتفاده حداکثـری از توان تمام نهادها و موسسـات دولتی و غیـر دولتی
• حمایـت هدفمنـد از فعالیت‌های آموزشـی و پژوهشـی و قطب‌های علمی مورد نیـاز برنامه‌های فضایی
• توسـعه هوشـمند و فعال همکاری‌ها و تعاملات بین‌المللی به منظور پیشبرد برنامه‌های فضایی با حفظ و حراسـت از دارایی‌های فضایی جمهوری اسلامی ایران
• اسـتفاده از دسـتاوردهای فضایی در شـناخت کیهان و توسـعه اخترفیزیک و نجوم و بازخوانی ذخایـر اسلامی در ایـن عرصه و بررسـی تناسـب آنها با علـوم جدید
• حمایـت از پژوهش‌هـای بنیادین با تکیه بر مبانی معرفتی اسلامی به منظور تولید، توسـعه و تقویـت علوم پایـه مرتبط با فضا
• طراحی، سـاخت و پرتاب سـامانه‌های حامـل ماهواره‌های مورد نیاز از جمله ماهواره‌هـای دارای کپسول زیسـتی و ماهواره‌های زمین آهنگ
• حمایـت از خصوصی‌سـازی و فراهـم کردن بسـتر لازم بـرای ایجاد صنایع دانش‌بنیـان در حوزه فضایی

افت و خیزهای حیات پژوهشگاه فضایی

پژوهشگاه فضایی ایران در سال ۱۳۸۹ در راستای مصوبه شورای عالی اداری مبنی بر منفک شدن سازمان فضایی از وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و انتقال آن به زیرمجموعه نهاد ریاست جمهوری و ادغام چندین پژوهشگاه و پژوهشکده تحقیقات فضایی با مجوز شورای گسترش آموزش عالی تشکیل شد.

این پژوهشگاه ذیل سازمان فضایی ایران فعالیت دارد که از بهمن ماه ۱۳۹۳ بر اساس ابلاغیه جدید شورای عالی اداری مجددا به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات منتقل شده است.

دکتر حسن حدادپور، استاد و محقق نمونه دانشگاه صنعتی شریف در حوزه هوافضا ریاست این مجموعه را برعهده داشت که طی حکمی از سوی دکتر آذری جهرمی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات "حسین صمیمی" به عنوان رییس پژوهشگاه فضایی ایران منصوب شد.

در این حکم خطاب به دکتر صمیمی آمده است: "مقتضی است جهت تحقق برنامه‌های دولت دوازدهم تقدیمی به مجلس شورای اسلامی و قانون ششم توسعه کشور و رعایت اسناد بالادستی به‌ویژه سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی و مصوبات شورای عالی فضایی کشور، علاوه بر پیشبرد امور جاری و اجرای وظایف مطرح در اساسنامه آن پژوهشگاه، اهم انتظارات به شرح ذیل را برآورده نمایید:

بازبینی نهادی، ساختاری و کارکردی پژوهشگاه با توجه به نقش آن در زنجیره ارزش فضایی کشور به منظور شکل‌گیری اقتصاد فضایی

اتخاذ رویکرد استراتژیک در تدوین طرح‌ها و برنامه‌ها با هماهنگی سازمان فضایی ایران در راستای تحقق اهداف راهبردی وزارت متبوع و برنامه‌های کلان بخش فضایی کشور

استفاده بهینه از ظرفیت‌های مراکز دولتی و غیردولتی در کشور اعم از دانشگاه‌ها، مراکز پژوهشی و شرکت‌های دانش‌بنیان در انجام پژوهش‌های مورد نیاز حوزه فضایی

توسعه فناوری‌های مرتبط با سامانه‌های فضایی ملی، منطقه‌ای و بین‌الملل و تجاری‌سازی فناوری‌های محقق شده به منظور شکل‌گیری تولیدکنندگان بخش خصوصی و تشکیل بازار فضایی در کشور

رعایت اصول امنیت و حفظ حریم خصوصی و ملاک قرار دادن «منشور حقوق شهروندی» در پژوهشگاه به‌ویژه در مواجهه با مشتریان و مردم

ارتقای سلامت نظام اداری، شفافیت مالی، بهبود دسترسی همگانی به اطلاعات، فرام آوردن فرصت برابر، حفاظت از اموال دولتی و معیار قرار دادن قانون در همه امور

ارتقای فرهنگ سازمانی و تحقق هوشمندسازی و اعمال اصل شایسته‌سالاری و به‌کارگیری هرچه بیشتر جوانان، زنان و کارکنان از اقوام و مذاهب در سطوح مدیریتی و کارشناسی"

حسین صمیمی دارای دکترای مهندسی برق -مخابرات دانشگاه از تربیت مدرس است که هم اکنون به عنوان دانشیار پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات مشغول به کار است. مدیرکل توسعه فناوری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، مدیرکل صدور پروانه سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، رییس پژوهشکده فناوری اطلاعات پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات، مشاور و قائم‌مقام اجرایی معاون فناوری و نوآوری وزارت ارتباطات، ارائه و چاپ مقالات متعدد در مجلات ISI و همایش‌های بین‌المللی و حضور در چندین پروژه پژوهشی به عنوان ناظر و مجری، بخشی از سوابق اجرایی و علمی و پژوهشی وی به شمار می‌رود.