مروری بر صنعت تولید فضایی اروپا در سال 2016

امروزه صنعت فضایی در بالاترین سطح خود در جریان ارزش افزوده خدمات عمومی/ استراتژیک است. خدمات فضایی با ارزش افزوده و بخش کاربر زمینی آن‌ها مزایای اجتماعی- اقتصادی بسیاری  به همراه دارد و همواره به توسعه بیشتر اروپا کمک می‌کند. این مزایا در برنامه مشاهده زمین که توسط اتحادیه اروپا با نام Copernicus برای استفاده بهینه کشورهای اروپایی از زمین اجرا شده قابل مشاهده است. همچنین، خدمات سامانه ناوبری ماهواره‌ای Galileo و خد مات پخش همگانی و پهن‌باند، اطلاعات زمین و... از دیگر مصادیق مزایای صنعت فضایی به‌ شمار می‌روند.

ارزش فروش نهایی در صنعت فضایی اروپا  8/24 میلیارد یورو (۹/4+%) و تعداد  استخدام ‌های مستقیم این صنعت ۴۰۴۱۹ کارمند تمام وقت (5/2%+) است که ۲۱% آن به بانوان تخصیص یافته است.

میزان فروش در بازار اصلی  صنعت فضایی  و در بخش محصول رو به رشد بوده و بخش فضایی اروپا با رشد بی‌سابقه ای در سری طولانی فروش مواجه است. فروش به موسسات اروپایی (آژانس‌های ملیESA , EU, ) ارزشی معادل ۴.۹ میلیارد یورو دارد و بیشتر رشد در زمینه فروش در سال ۲۰۱۶ مربوط به این موضوع است.

بازار اصلی صادرات در صنعت فضایی اروپا نیز  در حال رشد است ، اما این رشد با کاهش فروش به اپراتورهای عمومی متعادل می‌شود. در مجموع صادرات  این صنعت  در سال ۲۰۱۶ به میزان ۲ میلیارد یورو بوده است.

همانند سال‌های گذشته، بهبود فروش باعث رشد اشتغال در بخش فضایی شده، هرچند میزان آن‌ها متناسب نبوده است. در دهه گذشته، میانگین ارزش فروش نهایی به ازای هر فرد شاغل ۳۶% افزایش داشته است. 

برنامه‌های سازمانی اروپا- هسته تجارت صنعت فضایی اروپا

برنامه‌های سازمانی ترویج شده توسط دولت‌های اروپایی بیش از نیمی از تجارت صنعت اروپا را تشکیل می‌دهد که در سال ۲۰۱۶ به میزان 59/5 درصد معادل 4/9 میلیارد یورو گزارش شده است که مجددا بخش اصلی رشد در ۲۰۱۶ برای صنعت فضایی اروپا بوده است.

برنامه‌های سازمانی اروپا به ماموریت‌هایی در حوزه خدمات عمومی مانند هواشناسی، علمی، دفاعی و امنیتی، مخابراتی، اکتشافی، سفر انسان به فضا رسیدگی می‌کند. این برنامه‌ها  اهمیت بالایی برای صنعت فضایی اروپا دارند که دلیل آن تضمین این بخش برای رسیدگی به تمام موضوعات فناوری و برنامه‌ای است و با این کار مسیر برای کاربردهای عملیاتی و/یا تجاری در آینده هموار می‌شود. اما موضوعات دفاعی در برنامه‌های فضایی اروپا به اندازه کافی نماینده ندارد. باتوجه به اینکه آغازگرها به صورت ملی بوده‌اند، امکان فراهم شدن بودجه کلان برای برابر ماندن اروپا با شرکا  و رقیبانش در فضا (مانند روسیه، چین و ایالات متحده آمریکا) با سختی مواجه است.

ESA مروج  اصلی برنامه‌های فضایی اروپاست که با پول تامین شده توسط ۲۲ کشورعضو، Eumetsat و اتحادیه اروپا اداره می‌شود.  ESA به عنوان آژانس اصلی تدارک و توسعه در اروپا ، مشتری اصلی صنعت فضایی به شمار می‌رود و ۴۱% فروش‌ این صنعت و ۶۹% مشتریان سازمانی اروپا  را تشکیل می‌دهد .

قابل توجه است که ESA مسئول تدارک و مدیریت فنی دو برنامه با منابع مالی کمیسیون اروپاست که شامل Copernicus و Galileo است و ۱۳ درصد کل فروش به مبلغ ۴۳۲ میلیون یورو مربوط به ESA در صنعت را به خود اختصاص می‌دهد. به همین ترتیب ، ESA برنامه‌های توسعه Meteosat و تدارک از طرف Eumetsat را به عهده دارد. این موضوع با مبلغ ۱۱۰ میلیون یورو انجام می‌شود.

فروش صنعت فضایی اروپا  به  نهادهای  ملی (آژانس‌های فضایی) در سال ،۲۰۱۶ به میزان۷۰+ میلیون یورو  رسید که منجر به  رشد ملایمی به صورت مساوی در سیستم‌های نظامی و غیرنظامی شد.

فروش صنعت فضایی اروپا (میلیون یورو)- فقط مشتریان سازمانی اروپا – ۲۰۱۶

بازارهای تجاری- راه‌اندازی رقابت

بازارهای تجاری ۳۸ درصد فروش صنعت فضایی اروپا را در سال  ۲۰۱۶ به خود اختصاص داده‌  است که ارزش آن 3/2 میلیارد یورو برآورد می‌شود. این بازارها شامل ۳ زیر بخش اصلی (به ترتیب حجم فروش) هستند.

• بخش سامانه‌های ماهواره تجاری به میزان ۲ میلیارد یورو، بیشتر به سامانه‌های مخابراتی به مبلغ 1/5 میلیارد یورو به صورت  پایدار در سال ۲۰۱۶، اختصاص یافته است و به نسبت کمتری به مشاهده زمین (0/3 میلیارد یورو) و سامانه‌های علمی (0/2 میلیارد یورو) مربوط می‌شود.

1. در بخش مخابرات تجاری، مشتریان بیشتر از نوع  اپراتورهای ماهواره‌ای تجاری (۸۴ %)  هستند.
2. در مشاهده زمین در سطح تجاری (۵۹%) و بخش‌های علمی (۴۶%)، مشتریان بیشتر از موجودیت‌های خارج از اروپا هستند.
3. تامین کننده‌های تجهیزات اروپایی در تراز تجارت اتحادیه اروپا با بیش از ۵۰۰ میلیون یورو صادرات مشارکت دارند.

• بخش پرتاب عملیاتی ( و خدمات صنعتی وابسته در پایگاه پرتاب-۸۷۳ میلیون یورو )

1. آریان اسپیس ( Arianespace) و زنجیره تامین پرتاب ، پیوند تنگاتنگی با کار آیی فنی و تجاری سامانه‌های پرتاب اروپایی دارند (Ariane ۵ و  Vega)
2. کل فروش صنعت به Arianespace  به میزان ۸۳۸ میلیون یورو، در سطح محلی به حساب می‌رود، اما نسبت زیادی از مشتریان غیر اروپایی آریان اسپیس (دو سوم)  به این بخش از بازار اهمیت بین‌المللی می دهند که مستلزم تلاش‌ها ی مداوم در رقابت از دیدگاه تجاری و فنی است.

• سیستم‌های زمینی و بخش خدمات به میزان ۲۸۸ میلیون یورو. شامل ایستگاه‌های زمینی و خدمات مربوط و نیز تجهیزات تخصصی شده برای تجمیع و آزمون سامانه‌های فضایی می‌شود.

روندهای اخیر:

به نظر می‌رسد فروش سیستم مخابراتی که رشد سریعی در سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۰ داشته، بعد از ۲۰۱۱ ، ازسرعت آن کاسته شده است. روندهای جدید در مخابرات، ظرفیت پذیرش بالا و ماهواره‌های انعطاف‌پذیر دیجیتال و گذار به سامانه‌های پیشرانش تمام برقی است. همچنین ، با توجه به بازیگران اروپایی که موقعیت‌های قدرتمندی در سطوح سیستم و تجهیزات دارند، توقعات بالایی از منظومه‌های جدید و سامانه‌های مگا منظومه‌ای وجود دارد.

سامانه‌های مشاهده زمین فرصت‌ بیشتری برای صادرات فراهم می‌کنند که شامل کاربردهای امنیتی و نظامی است. این صادرات بردارهای قدرتمند دیپلماسی اقتصادی هستند و مورد حمایت موسسات اروپایی و ملی هستند. اروپا در دهه اخیر، پیشرو جهان در این بخش از صادرات  بوده  است.

با وجود اینکه صنعت فضایی اروپا در چارچوب خدمات ایستگاه فضایی بین‌المللی، با استفاده از مزایای استراتژی جدید تدارک در ناسا موفق به جلب موقعیت‌های بازار صادرات شده است، چشم‌انداز آن برای آینده نا مشخص است.

منبع: گزارش روابط عمومی و امور بین‌الملل پژوهشگاه فضایی ایران (منبع اصلی: www.eurospace.org)