اهمیت تحقیقات زیست-فضایی

توسعه دانش بشری در حوزه زیست‌فضایی دستاوردهای زیادی برای سفرهای فضایی در بر داشته است و نقش حیوانات به عنوان نخستین مسافران فضا بر کسی پوشیده نیست. البته مطالعات زیستی در فضا منحصر به حضور حیوانات در فضا نیست و بخش زیادی از تحقیقات بر روی گیاهان، سلول‌ها و سایر ارگانیسم‌های زیستی صورت می‌پذیرد.

امروزه توسعه داروهای نوین و ایجاد بافت‌های گیاهی مقاوم به تنش و بسیاری برنامه‌های متنوع در دستور کار سازمان‌های فضایی کشورهای بزرگ قرار دارد و کشورمان هم چند سالیست علاوه بر اعزام موجودات به فضا در این زمینه‌ها نیز شروع به فعالیت کرده است.

باید توجه داشت که اعزام موجودات به فضا یک تقلید محض از سایر کشورهای پیشرو نیست و نتایج مطالعات پیشین دنیا مد نظر متخصصان کشور قرار می‌گیرد اما همه درس‌آموخته‌های ذیقیمت فضایی به راحتی در اختیار علاقمندان قرار ندارد و هر کشوری برای حضور در این عرصه به ناچار برنامه بومی خود را شکل می‌دهد.

تلاش دانشمندان متعهد کشورمان بر این است که استفاده از حیوانات که در حق حیات با ما اشتراک دارند را تنها به موارد ضروری منحصر نمایند و در مواردی هم با استفاده از شبیه‌ساز و امثال آن جایگزین‌های مناسبی برای حیوانات به کار برده‌اند. امید است با بسط دانش زیست‌فضایی گام‌های مناسبی در توسعه علمی کشور برداشته شود.

انتخاب نوع حیوان

متخصصان کشور با بررسی منابع علمی و مرور تجربیات سایر کشورهای صاحب فناوری، میمون‌های ماکاک از نژاد رزوس را برای انجام مطالعات زیستی و عملکرد سیستم‌های فیزیولوژیک در فضا انتخاب کرده‌اند. انتخاب حیوان مناسب در این مطالعات پیچیده از اهمیت بالایی برخوردار است. موجودی که برای اعزام به فضا انتخاب می‌شود باید قابلیت تعلیم پذیری داشته باشد و شباهت بالایی به انسان داشته باشد تا بتوان دانش کسب شده را به انسان تعمیم داد.

میمون‌ها از لحاظ فیزیولوژی بسیار به انسان‌ها نزدیک هستند و به دلیل اینکه ابعاد بدن آنها نسبت به سایر حیوانات آزمایشگاهی مثل جوندگان بزرگ‌تر است، اتصال سنسورهای مختلف روی بدن آنها برای ثبت و پایش علائم حیاتی و پارامترهای فیزیولوژیک در طول ماموریت فضایی راحت‌تر انجام می‌شود. همچنین با توجه به شباهت‌های رفتاری، آناتومی بدن، به ویژه مغز و شباهت‌های ژنتیکی بالا و همچنین تحمل شرایط آب و هوایی گرم، برای این مطالعه میمون رزوس انتخاب شد. رعایت مسائل اخلاقی و حقوق حیوانات موضوع بسیار مهمی است که در این پروژه و طی مراحل تست‌های آزمایشگاهی، طبق استانداردهای اخلاقی بین‌المللی کار با حیوانات آزمایشگاهی، مورد توجه پژوهشگران کشور قرار دارد.

منبع: www.kavoshgar.ari.ac.ir