دنیای امروز ما مشتاقانه نظاره‌­گر توسعه فناوری فضایی است. پرتاب­های تجاری شرکت­های خصوصی نوظهور چه از نوع بدون سرنشین و چه از نوع سرنشین‌دار روز به روز در حال گسترش است. کارآفرینان و سرمایه گذارانی نظیر ایلان ماسک، جف بزوس، ریچارد برانسون و ماکس پلیاکف به طور فزاینده ای پول و منابع هنگفتی را در حوزه فضایی سرمایه گذاری می کنند و هر کدام اهداف و ایدئولوژی خاصی را از این سرمایه‌گذاری دنبال می کنند. از گردشگری فضایی گرفته تا سکونت روی ماه و مریخ و نجات کل بشریت.

بدون شک معروفترین و پیشتازترین چهره این مسابقه ایلان ماسک، بنیانگذار اسپیس ایکس است. ماسک بیشتر شهرت خود را در حوزه فضایی به خاطر توسعه پرتابگر فالکون ۹ (که قابلیت بازیابی و استفاده مجدد موتور مرحله اول را دارد) کسب کرده است. پرتاب خودروی تسلای رودستر (ساخته یکی دیگر از شرکت‌های ایلان ماسک به نام تسلا موتورز) روی پرتابگر فالکون Heavy بطور زنده توسط ۲.۳ میلیون نفر مشاهده شد که بعد از پرش تاریخی فلیکس بومگارتنر از استراتوسفر در سال ۲۰۱۲ پر بیننده ترین رویداد فضایی جهان بوده است.

شرکت اسپیس‌اکس (Spacex) در سال ۲۰۲۰ در حالی هجدهمین سالگرد تاسیس خود را جشن می گیرد که به گفته ایلان ماسک فلسفه وجودی این شرکت، کاهش هزینه پروازهای فضایی و بقای انسان در سیاره زمین و فراتر از آن است. وی همچنین از سکونت در مریخ صحبت می ­کند و تاکید دارد که برای تحقق این موضوع لازم است هزاران موشک استارشیپ (StarShip) با تجهیزات و منابع کافی پرتاب شوند. در همین راستا اولین پرتاب سرنشین دار مداری برای اواسط سال ۲۰۲۰ برنامه ریزی شده است. اما سکونت انسان در مریخ نمی تواند به سرعت اتفاق بیفتد. به دلیل اینکه پنجره پرتاب بین سیارات زمین و مریخ هر دوسال یکبار و در بازه زمانی کوتاهی اجازه پرتاب می­ دهد. بر اساس گزارش تک­ کرانچ (TechCrunch) در سال ۲۰۲۲ اسپیس اکس اولین فضاپیمای باری خود را به مریخ خواهد فرستاد. بنابراین پرتاب بعدی که احتمالا سرنشین دار خواهد بود زودتر از سال ۲۰۲۴ نمیتواند اتفاق بیفتد. ایلان ماسک همچنین به دنبال توسعه توریسم فضایی نیز می ­باشد که در این راستا با یک میلیاردر ژاپنی به نام Yusaku Maezawa توافقی مبنی بر اولین پرواز توریستی به دور ماه انجام شده است.

همچنین بخوانید: ناسا ۳ فرودگر ماه برای بردن انسان به ماه را برگزید

ریچارد برانسون بیش از همه با موضوع توریسم فضایی شناخته شده است. بر اساس برآوردهای مختلف، کمپانی Virgin Galactic که متعلق به این میلیاردر انگلیسی است پیش از این، تعداد ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ بلیط برای پرواز توریستی زیرمداری هر کدام به قیمت ۲۵۰.۰۰۰ دلار به فروش رسانیده است. حتی برند لباس ورزشی Under Armor لباس ویژه‌ای را برای گردشگران فضایی این شرکت معرفی کرده است. در این لباس یک جیب مخصوص عکس خانواده و اقوام گردشگران طراحی شده است. همچنین نام و پرچم وطن آنها نیز در این لباس به نمایش در خواهد آمد. این پرواز ۲.۵ ساعت به طول می انجامد که ۵ تا ۶ دقیقه از آن در حالت بی وزنی خواهد بود. این فضاپیما می تواند تا ۸ نفر شامل ۲ خلبان و ۶ مسافر همراه داشته باشد. برنامه پرواز به این صورت طراحی شده که یک فضاپیمای دو مرحله ای تا ارتفاع ۱۶ کیلومتری اوج گرفته و سپس فضاپیمای spaceShipTwo از شتابدهنده WhiteKnightTwo جدا شده و به مسیر خود ادامه خواهد داد.

برانسون که عموم مردم وی را آدمی عجیب و غریب می پندارند هیچگاه انگیزه خود را از سرمایه گذاری در حوزه گردشگری فضایی فاش نکرده است. برخی تصور می کنند او عاشق هیجان است در حالی که برخی دیگر اعتقاد دارند به خاطر قرار گرفتن در کانون توجهات است!

جف بزوس، صاحب کمپانی Blue Origin اذعان می­ کند که فضا مهمترین کاری است که او انجام می­ دهد و شرکت معروف آمازون که وی را ثروتمندترین مرد جهان کرده است در رتبه دوم قرار دارد. شاهد این مدعا این است که او هر ساله بخشی از سهام آمازون را برای سرمایه گذاری در Blue Origin به فروش می رساند.

بزوس در ابتدا سعی کرد که وارد حوزه توریسم فضایی شود اما بعدا نظرش عوض شد و روی تسخیر ماه متمرکز شد. او ادعا کرده است که طی ۱۰ سال آینده مردم را به ماه خواهد رسانید. وی اعتقاد دارد که سیاره زمین برای سکونت انسان طراحی شده است و فقط مناسب صنایع سبک است لذا برنامه او این است که صنایع سنگین را به تدریج به قمر زمین منتقل کند.

همچنین بخوانید: سبک رهبری و مدیریت جف بزوس و ایلان ماسک و درس‌هایی از موفقیت آنها

متخصصان بر این باورند که ایده سکونت در ماه کمپانی Blue Origin بسیار واقع گرایانه تر از ایده سکونت روی مریخ کمپانی Spacex است. درخواست هایی از جف بزوس و ایلان ماسک بوده است که با هم ­افزایی قدرتشان یک ایستگاه فضایی دائمی در مدار ماه ایجاد کنند که در آینده دسترسی به مریخ و فراتر از آن را امکان پذیرتر می کند. با این حال جف بزوس برنامه توریسم فضایی را نیز بیخیال نشده و با کمک ریچارد برانسون قصد دارد اولین هتل فضایی زیر مداری به نام Aurora Station را راه اندازی کند.

در این میان، ماکس پلیاکف مالک Firefly Aerospace و رئیس شرکت سرمایه گذاری Noosphere Ventures، نظر متفاوتی درباره زمین دارد. او علاوه بر اینکه در شرکت Firefly Aerospace سرمایه گذاری کرده روی تمام ورتیکال های NewSpace از جمله تحلیل داده ای ماهواره ای سنجش ار دور و موتورهای پیشران الکتریکی فضایی نیز سرمایه گذاری کرده است.

تمام پروژه های فضایی جهان به دو بخش بالادست و پایین دست تقسیم می شوند. دسته اول شامل تولید و پرتاب موشک ها، فضاپیما ها و ماهواره هاست و دسته دوم استفاده حداکثری از داده های فضاپایه روی زمین است. پلیاکف بارها تاکید کرده است که وی پروازهای فضایی را نه به خاطر ترک سیاره زمین بلکه برعکس به خاطر استفاده از دانش و فناوری فضایی برای نجات زمین انجام می دهد. به عبارت دیگر چشم انداز وی در چهارچوب مفهومی رصد زمین قرار می گیرد. این چشم انداز مبتنی بر رصد ماهواره ای جهانی و ابزارهای تحلیل داده ها برای فرآیندهای مختلف اقلیمی، زیرساختی، ژئوپولتیکی و … است. به بیان پلیاکف، فضا فقط برای زمین است و دیگر هیچ!

شرکت FireFly AeroSpace قبلا توافق نامه هایی با ناسا برای ارسال محموله به ماه و همچنین توافق نامه ای با نیروی هوایی امریکا برای ماموریت های ویژه مداری داشته است. همچنین این شرکت به عنوان یک اقدام سرنوشت ساز قصد دارد در آینده ماهواره های اختصاصی خود را تولید و پرتاب کند.

اولین پرتاب تجاری FireFly AeroSpace برای نیمه اول سال ۲۰۲۰ برنامه ریزی شده است که از پایگاه پرتاب SLC-2W نیروی هوایی واندنبرگ واقع در ایالت کالیفرنیا (پایگاهی که نیروی هوایی امریکا برای این شرکت تحصیص داده است) انجام خواهد شد. این دومین باری است که به یک شرکت خصوصی اجازه داده می شود که یک پایگاه پرتاب را در امریکا به کار بگیرد.

جمع‌بندی

حال این سوال پیش می آید که این تنوع فعالیت ها توسط شرکت های خصوصی فضایی به کجا خواهد انجامید؟ واقعیت این است که مردم به فضا و آسمان علاقه زیادی دارند و عاشق اکتشاف و استفاده از آسمانها هستند. همانطور که دیدیم هرکدام از این بازیگران نوظهور عرصه چهارم فضا برنامه های ویژه خود را دارند. برانسون به دنبال گردشگری فضایی، ماسک در رویای سکونت در مریخ و بزوس روی سکونت در ماه متمرکز است و پولیاکف اوکراینی نیز می­خواهد با داده‌های فضایی به زمینیان کمک کند.

در صنعت فضایی نیز همانند سایر صنایع پیشرفته، کارآفرینان رویکردهای مختلفی برای رسیدن به اهداف تجاری خود برگزیده اند. پیش بینی اینکه کدام یک در رسیدن به هدف خود موفق تر خواهند بود کار دشواری است. اما یک چیز مسلم است: اگر به فضا تنها به دید اقتصادی و کسب درآمدهای هنگفت نگاه نکنیم و به عنوان بستری برای بهبود کیفیت زندگی انسانها و حفاظت از سیاره مادریمان در نظر بگیریم در اینصورت NewSpace آینده زمین خواهد بود.

منبع: اسپیس 4.0/حامد حامدیان